Velisiz nikahın uygun olmadığı
Hoca
velisiz nikahın uygun olmadığı
1101- Ebû Musa (r.a.)’den rivâyete göre, şöyle demiştir: Rasûlullah (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: Velisiz nikah asla caiz olmaz. (Ebû Dâvûd: Nikah: 18; İbn Mâce, Nikah: 15)
Tirmîzî: Bu konuda Âişe, İbn Abbâs, Ebû Hüreyre, Imrân b. Husayn ve Enes’den de hadis rivâyet edilmiştir.
1102- Âişe (r.anha)’dan rivâyete göre, Rasûlullah (s.a.v.) şöyle buyurdu: Hangi kadına velisinin izni olmaksızın nikah kıyılırsa onun nikahı batıldır onun nikahı batıldır onun nikahı batıldır. Şayet bu izinsiz nikahlanan kişi o kadınla beraber olursa kadın için mehir verilmesi gerekir. Bu kadının velileri işi halledemeyip ihtilafa düşerlerse, yetkili devlet adamı bu tür velisi olmayan kimselerin velisidir. (İbn Mâce, Nikah: 15)
Tirmîzî: Bu hadis hasendir. Yahya b. Saîd el Ensarî, Yahya b. Eyyûb ve Sûfyân es Sevrî ve pek çok hadis hafızı İbn Cüreyc’den bu hadisin benzerini rivâyet etmişlerdir.
Tirmîzî: Ebû Musa’nın hadisinde ihtilaf vardır. Bu hadisi İsrail, Şüreyk b. Abdullah, Ebû Avâne, Züheyr b. Muaviye, Kays b. Rabi’, Ebû İshâk’tan, Bürde’den ve Ebû Musa’dan bize rivâyet etmişlerdir.
Yine Esbat b. Muhammed, Zeyd b. Hubab ise Yunus b. ebî İshâk’tan, Ebû Bürde’den ve Ebû Musa’dan bize aktarmışlardır.
Yine Ebû Ubeyde el Haddad, Yunus b. ebî İshâk’tan, Ebû Bürde’den Ebû Musa’dan benzerini rivâyet etmişler olup bu rivâyetlerinde Ebû İshâk’ı zikretmemişlerdir.
Yine Yunus b. ebî İshâk, Ebû İshâk’tan, Ebû Bürde’den, Ebû Musa’dan aynı şekilde rivâyet etmişlerdir.
Şu’be ve Sevrî; Ebû İshâk’tan ve Ebû Bürde’den Velisiz hiçbir şekilde nikah olmaz diye rivâyet edilmiştir. Sûfyân’ın bazı arkadaşları Ebû İshâk, Ebû Bürde ve Ebû Musa’dan rivâyet ederler ki bu sahih değildir.
Tüm Ebû İshâk, Ebû Bürde, Ebû Musa’dan yapılan Velisiz asla nikah sahih olmaz rivâyetleri bence daha sahihtir. Bu hadisi Ebû İshâk’tan rivâyet edenlerin hepsinden daha sağlam ve daha kavrayışlı olan Sevrî ve Şu’be değişik zamanlarda Ebû İshâk’tan işitmişlerdir. Benim yanımda ötekilerin rivâyetleri daha uygundur. Çünkü Şu’be ve Sevrî bu hadisi Ebû İshâk’tan aynı anda işitmişlerdir.
Bu olaya delil olabilecek bir hadiseyi Mahmûd b. Gaylân şöyle aktarır. Ebû Dâvûd’tan aktarıldığına göre, Şu’be şöyle haber vermiştir. Sûfyân es Sevrî’den işittim Ebû İshâk’a şöyle sormuştu: Ebû Bürde’nin Rasûlullah (s.a.v.)’in velisiz hiçbir şekilde nikah olmaz dediğini kendisinden işittin mi? Ebû İshâk’ta Evet dedi.
Bu hadis Şu’be ve Sevrî’nin, Mekhül’den aynı zamanda işittiklerine işaret ediyor. İsrail’in Ebû İshâk’tan rivâyeti sağlam ve güvenilirdir.
Muhammed b. Müsenna’dan işittim şöyle diyordu: Abdurrahman b. Mehdî’den işittiğime göre, şöyle aktarıyordu: Sevrî’nin Ebû İshâk’tan rivâyet ettiği hadislerden ne kaçırdımsa İsrail’e güvendiğimden dolayı kaçırmışımdır. Çünkü İsrail, Ebû İshâk’ın hadislerini daha sağlam olarak getirmiştir.
Tirmîzî: Âişe’nin bu konuda rivâyet ettiği Velisiz hiçbir şekilde nikah olmaz hadisi bence hasendir. İbn Cüreyc bu hadisi Süleyman b. Musa’dan, Zührî’den, Urve’den ve Âişe’den rivâyet etmişlerdir.
Haccac b. Ertae ve Cafer b. Rabia, Zührî’den, urve’de ve Âişe’den rivâyet etmişlerdir.
Yine Hişâm b. Urve babasından ve Âişe’den bu hadisin bir benzerini rivâyet etmiştir.
Bazı hadisçiler Urve ve Âişe’den gelen Zührî hadisi hakkında söz etmişlerdir.
İbn Cüreyc der ki: Sonra Zührî ile karşılaştığımda kendisine sordum rivâyet etmediğini söyledi ve pek hoş karşılamadı bu yönden hadis zayıf kabul edilmiştir.
Yahya b. Main’in; Şöyle dediği nakledilir: Bu hadisi İbn Cüreyc’den sadece İsmail b. İbrahim zikretmiştir.
Yahya b. Main: İsmail b. İbrahim’in, İbn Cüreyc’den işittiği bu şekilde değildir. O kendi notlarını Abdülmecid b. Abdulaziz b. ebû Revvâd’ın yazılarıyla karşılaştırarak düzeltmiş ve İbn Cüreyc’den hadis işitmemiştir. Diyor. Yahya; İsmail b. İbrahim’in, İbn Cüreyc’den rivâyetini zayıf kabul etmektedir.
Peygamber (s.a.v.)’in Velisiz hiçbir şekilde nikah olmaz hadisi Peygamber (s.a.v.)’in ashabından Ömer b. el Hattâb, Ali b. ebî Tâlib, Abdullah b. Abbâs ve Ebû Hüreyre’nin de bulunduğu ilim adamları uygulamalarını bu hadisle yaparlar. Tabiin fıkıhçılarından da aynı şekilde rivâyet ederler; Velisiz nikah olmaz denilmiştir. Saîd b. Müseyyeb, Hasan el Basrî, Şüreyh, İbrahim Nehaî, Ömer b. Abdulaziz ve başkaları da bu görüştedirler. Sûfyân es Sevrî, Evzâî, Abdullah b. Mübarek, Mâlik, Şâfii, Ahmed ve İshâk’ta aynı kanaattedirler.
Cevap: Velisiz nikahın uygun olmadığı
Hoca
İslam’da Velisiz Nikah
Soru- Gençler ana-babalarından habersiz olarak nikah kıydırıyorlar. Düzenli bir aile hayatı yaşamıyor, çoğu zaman gerdeğe girmeden ayrılıyorlar. Bu olayı fıkıh ve toplumsal açılardan nasıl değerlendiriyorsunuz?
Cevap- Hz. Aişe radıyAllahu anha’nın bildirdiğine göre Hz. Peygamber sallAllahu aleyhi ve sellem üç kere Hangi kadın velisinin onayı olmadan nikahlanırsa nikahı batıldır. buyurdu.1Ebu Musa radıyAllahu anh’ın bildirdiğine göre Hz. Peygamber sallAllahu aleyhi ve sellem, Velisiz nikah olmaz. buyurmuştur.2Hz. Peygamber sallAllahu aleyhi ve sellem şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir: Veli ve iki güvenilir şahit olmadan nikah olmaz. Bu şekilde kıyılmayan nikah batıldır. Anlaşamazlarsa sultan velisi olmayanın velisidir. 3Sultan bölgenin yetkili amiri demektir.Bugün bildiğimiz kadarıyla velisiz nikah kıyılmamaktadır. Nikahı onaylama yetkisine sahip makam ister Türkiye Cumhuriyetinde olduğu gibi belediye başkanları, ister Hıristiyan dünyasında olduğu gibi kilise olsun onların böyle bir yetkiye sahip olmaları velilik yetkisini kullanmaları demektir. Nikah memurunun gerekli incelemeleri yaptıktan ve tarafların onayını aldıktan sonra Belediye başkanının verdiği yetkiyle sizleri karı koca ilan ediyorum. diyerek evliliği onaylaması bundandır. Bugün anne-babanın onayı, reşit olmayanların evlenmesinde aranmaktadır.Evlenmek için Hz. Peygamber sallAllahu aleyhi ve sellemin koyduğu veli şartı nikahın, eşler dışında yetkili biri tarafından onaylanması şartı demektir. Eğer veli bulunmaz veya görevini yapmazsa o zaman velilik bölgenin yetkili amirine geçer.İslâm’da veli yalnızca, bakire kız için aranır. Peygamber sallAllahu aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur: Dulun, kendisiyle ilgili olarak velisinden önceliği vardır. Bakirenin de onayı istenir. Susması kabul demektir. 4Dul olan Hansa’yı babası Hizam evlendirmiş ama o bundan hoşlanmamıştı. Peygamber sallAllahu aleyhi ve selleme başvurunca Hz. Peygamber babasının kıydığı nikahı reddetmişti. 5Evlilik ciddiyet isteyen bir iştir. Rahatça gezip tozmak için nikah kıyılmaz. Nikah kıyılınca evlilik gerçekleşmiş, karşılıklı hak ve sorumluluklar başlamış olur.Bugün toplum olarak evlenmenin önüne yığdığımız engeller ve gençleri geç evlendirme alışkanlığı yukarıdaki sıkıntılara sebep olmaktadır. Onları erken evlendirme ve üniversite tahsillerini evli olarak tamamlamaları için ortam hazırlama zorunluluğu vardır.
- Ebu Davud, Nikah 20,(2083); Tirmizi Nikah 14 (1102). [↩]
- Ebu Davud, Nikah 20,(2085); Tirmizi Nikah 14 (1101). [↩]
- Ebû Dâvûd, Nikâh, 20, (2083); Tirmîzî, Nikâh, 14 (1102); İbn Mâce, Nikâh, 15, (1879); Ahmed b. Hanbel, Müsned c. VI, s. 66. [↩]
- Müslim, Nikah bab 9, H.No 66-(1421). [↩]
- Buharî, Nikah, bab 42. [↩]
S.Vakfı