Tefsir çeşitleri ve konuları
Kayıtsız Üye
Tefsir çeşitleri ve konuları hakkında eğitici bir yazı örneği paylaşabilir misiniz ?
Cevap: tefsir çeşitleri ve konuları
Hoca
Tefsir ekolleri, Tefsir konuları ve Tefsir çeşitleri nelerdir
1. Mevziî/tecziî/âyet âyet tefsîr: Bu tefsîr çeşidi de kendi arasında bölümlere ayrılır: a.Tahlîlî tefsîr, b. İcmâlî tefsîr, c. Mukâren/karşılaştırmalı tefsîr.
Tahlîlî tefsîr de kendi arasında bölümlere ayrılır: a.Rivâyet tefsîri, b.Dirâyet tefsîri.
Dirâyet tefsîri de kendi arasında iki kısma ayrılır: a.Mutlak dirâyet tefsîri. Yani hiçbir görüş ile kayıtlanmamış tefsîr. b.Mukayyed dirâyet tefsîri. Belli bir görüşün hâkim olduğu tefsîr.
Mukayyed dirâyet tefsîri de kendi arasında birtakım kısımlara ayrılır:
a. Tasavvufî/Sûfî tefsîr, b. Felsefî tefsîr, c. Fıkhî tefsîr, d. Fennî tefsîr, e. Edebî-İçtimaî tefsîr, f. Lügavî tefsîr, g. Tarihî tefsîr, h. Fırka tefsîrleri, ı. İlhâdî tefsîr.
Şimdi de bunlar hakkında kısaca bilgi verelim.
1. Mevziî/Tecziî/Âyet Âyet Tefsîr
Kur’ân-ı Kerim âyetlerinin, mushaf tertîbine göre âyet âyet ve sûre sûre tefsîr edilmesine Tefsîru’l-Mevziî denir. Bazıları buna teczîî (Sard, 7-9) ve taklîdî de (Fûde 1985, 45) demişlerdir. Bu çeşit tefsîrde, âyetlerin mushaftaki tertibine riâyet edilir. Her âyetin belli bir mevzii, yani yeri ve mekânı olduğu için bu çeşit tefsîre "mevziî tefsîr" ismi verilmiştir. Bazıları ise bu çeşit tefsîre "müselsel" (Şarkavî 1980, 106) "atomik tefsîr, geleneksel metod" (Kırca 1993, 190) isimlerini vermişlerdir.
A. Tahlîlî
Tefsîr: Kur’ân âyetlerinin mushafın tertibine göre sûre sûre ve âyet
âyet tefsîr edilmesidir ki, müfessir, âyetleri bütün yönleriyle araştırıp
hedeflerini ortaya çıkarır. (el-Kumî 1982, 16)
B. İcmâlî Tefsîr:
Kur’ân âyetlerinin icmâlî olarak (kısaca) tefsîr edilmesidir. Tefsîrî
tercemeye benzer. Bu çeşit tefsîrde de mushaf tertibine göre sûre sûre ve âyet
âyet tefsîr yapılır. Öncelikle garib kelimelerin ve cümlelerin mânâları verilir,
birazcık ilim sahibi olanların anlayabileceği şekilde âyetlerin hedefi
zikredilir ve âyetler arası irtibat belirtilir. (el-Ömerî 1986, 41)
C. Mukâren
Tefsîr: Türkçe olarak "karşılaştırmalı tefsîr" diyebileceğimiz bu çeşit
tefsîr metodu şöyledir: Müfessir tefsîrini yapacağı âyetin tefsîri için daha
önce yazılan tefsîrlere müracaat eder. Onların âyet hakkındaki görüşlerini
araştırır. Müfessirlerin değişik tefsîr metodları ile yaptıkları tefsîrlerini
karşılaştırır. Bu görüşler içinde itimad ettiği görüşü alır, beğenmediği
görüşleri terk eder. (a.g.e., 44)
A.Tahlîlî
Tefsîr
Tahlîlî tefsîr de
ikiye ayrılır: 1.Rivâyet tefsîri. 2.Dirâyet tefsîri.
1. Rivâyet
Tefsîri: Kur’ân-ı Kerim, Resûlüllah’ın (s.a.s.) sünneti, Sahabe ve
Tâbiûn sözlerine dayanan tefsîrdir. Bu kaynaklarla yapılan tefsîre "rivâyet
tefsîri" denildiği gibi, "naklî tefsîr" veya "me’sur tefsîr" de denilir. Rivâyet
tefsîrleri bize, âyetlerin mânâlarını, kırâat vecihlerini, muhkem veya müteşâbih
olduklarını, nüzûl sebeplerini, nâsih ve mensûhunu bildirdiği gibi, geçmiş
ümmetler ve onlarla ilgili âyetler hakkında da bilgi verir. Bu tür bilgiler,
daha ziyâde hadîs, siyer, megâzi ve tarih kitaplarında yer alır. Bu çeşit
tefsîr, başlangıçta rivâyetle başlamış, Hz. Peygamber’den Sahâbeye, onlardan da
Tâbiîlere intikâl etmiştir. Daha sonra rivâyetler toplanmış, tefsîrler tedvîn
edilmiştir.
Şimdi en meşhur
rivâyet tefsîrlerinin isimlerini müellifleriyle birlikte
zikredelim:
1. İbn Cerîr et-Taberî, Câmiu’l-Beyân an
Tefsîri’l-Kur’ân.
2. Ebu’l-Leys Semerkandî, Tefsîru
Ebi’l-Leys.
3. el-Vâhidî, el-Vecîz fî
Tefsîri’l-Kur’âni’l-Azîz.
4. el-Begavî,
Meâlimu’t-Tenzîl.
5. İbn Atiyye,
el-Muharraru’l-Vecîz fî Tefsîri Kitâbi’l-Azîz.
6.
İbn Kesîr, Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm.
7. Celâleddin
es-Suyutî, ed-Dürrü’l-Mensûr fi’t-Tefsîr bi’l-Me’sûr.
2. Dirâyet Tefsîri: Dirâyet tefsîri, rivâyetlere münhasır kalmayıp Arap dili ve
edebiyâtı, dinî ve felsefî ilimler ile çeşitli müsbet ilimlere dayanılarak
yapılan tefsîrdir. Bu kaynaklarla yapılan tefsîre de "dirâyet tefsîri" veya "rey
ile tefsîr" ya da "ma’kûl tefsîr" denir.
2a. Mutlak Dirâyet Tefsîri: Kendisinde muayyen bir görüşün, meselâ sûfî, felsefî veya fennî görüşün hâkim olmadığı dirâyet tefsîridir. (el-Beyumî, 16) Şimdi de bu tarzda yazılmış birkaç önemli mutlak dirâyet tefsîr ve müfessirlerini zikredelim:
1. Fahruddin er-Razî, Mefâtîhu’l-Gayb (Tefsîr-i Kebîr).
2. Kâdî Beyzavî, Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t-Te’vîl.
3. Nesefî, Medârikü’t-Tenzîl ve Hakâkiku’t-Te’vîl.
4. Ebussuûd Efendi, İrşâdü’l-Akli’s-Selîm ilâ Mezâye’l-Kur’âni’l-Kerim.
2b. Mukayyed Dirâyet Tefsîri: Kendisinde muayyen bir görüşün, meselâ, sûfî, felsefî, fıkhî, edebî-içtimaî görüşün hâkim olduğu tefsîrdir. Mukayyed dirâyet tefsîri kendi arasında kısımlara ayrılır. Şimdi de mukayyed dirâyet tefsîrinin bu kısımlarını kısaca açıklayalım.
a. Sûfî/Tasavvufî Tefsîr
Peygamber Efendimiz (sav)’in vefatından sonra özellikle fetih hareketleri sırasında yeni Müslüman olanların da etkisiyle dinî yaşayışta bazı farklılıklar ortaya çıkmıştır. Bu da, fert ve toplum seviyesinde kurulan dengelerde bazı değişiklikleri beraberinde getirmiş, birtakım sosyo-kültürel ve sosyo-ekonomik sebeplerin de etkisiyle ibadete fazla düşkünlük, uzlet, dünyadan uzaklaşma ve zühd hayatı gibi davranışların ön plana çıktığı görülmüştür
tefsir konuları, tefsir konulari, lugavi içtimai tefsiri nelerdir