Arapça muttasıl (bitişik) ve munfasıl (ayrı) olan zamirler

Zamîr (الضمير): İsmin yerini tutan ma’rife isimdir.

Zamîrler ikiye ayrılır. (3’e ayıranlar da vardır.) Bu zamîrleri sırayla sizlere anlatmaya çalışacağım, bu konuyu iyi anlayabilirsek çok büyük bir mesafe kat etmiş olacağız inşaAllah.

1- Munfasıl (Ayrık) Zamîrler (الضمير المنفصل) : Başka bir kelimeyle bitişmeyen ayrık zamîrlerdir. Bu da kendi içinde ikiye ayrılır.
2- Muttasıl (Bitişik) Zamîrler (الضمير المتصل) : Kelimenin sonuna gelip onunla birleşen, bitişik zamîrlerdir. Bu da kendi içinde üçe ayrılır.

Şimdi ilk zamîr olan munfasıl (ayrık) zamîrleri sizlere anlatmaya çalışalım:

1- Munfasıl (Ayrık) Zamîrler (الضمير المنفصل) : Bu zamirlerin kelimeden ayrı şekilde yazıldığını ve iki bölüme ayrılıdığını ifade etmiştik. O iki bölüm zamîrler ise şunlardan ibarettir:

A) Merfû Munfasıl Zamîrler (الضمير المنفصل المرفوع) : Genel ifadeyle söze, cümleye kendisiyle başlanılan zamîrlerdir. Tekil (müfred), ikil (tesniye) ve çoğul (cemî) olduğu gibi eril (müzekker) ve dişil (müennes) olarak da gruplandırılırlar. Ayrıca ğâib (yanımızda olmayan) mukhatab (muhatab olduğumuz, karşımızda, yanımızda olanlar) ve mütekellim (kendi kendimiz) diye kişinin yerine konumuna göre de gruplanırlar.

Merfû olarak nitelenmesinin sebebi ise cümle başlarında olduklarında özne olmaları ve arapçada özne olan kelimenin "ötre" alarak merfu görevini üstlenmesidir. Tablo halinde gösterimi ise şöyledir:

evet devam ediyoruz inşaAllah şimdi geldik ikinci başlığa :

B) Mansûb Munfasıl Zamîrler (الضمير المنفصل المنصوب) : Genel olarak mefulun bih (nesne) olan zamîrlerdir. Bunlar da tekil (müfred), ikil (tesniye) ve çoğul (cemî) olduğu gibi eril (müzekker) ve dişil (müennes) olarak da gruplandırılırlar. Ayrıca ğâib (yanımızda olmayan) mukhatab (muhatab olduğumuz, karşımızda, yanımızda olanlar) ve mütekellim (kendi kendimiz) diye kişinin yerine konumuna göre de gruplanırlar.
Mansûb olarak nitelenmesinin sebebi ise cümle sonlarında veya ortalarında gelerek nesne (mefulun bih) olmaları ve arapçada nesne olan kelimenin "fetha" alarak mansub görevini üstlenmesidir.

Not: "Esre" alarak mecrûr olan mefuller (nesneler) de mevcut ama onlar ilerde muttası zamîrler konusunda işlenecektir.

Şimdi örnekler ve zamirlerin tablo şeklinde görelim. İşte mansub munfasıl zamîrlerin tablosu:

Şimdi de bu konudaki örneklere bakalım ve konuyu iyice kavramaya çalışalım:

شربته اياه = Şeribtühü iyyâ hû = Onu ona içirdim.