Doğruluk ile ilgili bir yazı

Hamd âlemlerin rabbi olan ALLAH (cc)’a mahsustur. Salât ve selam O’nun Rasulu Hz, Muhammed (sav)’e ve değerli sahabelerine olsun.

Doğruluk nedir?
Doğru olma hali, dürüstlük, sıdk, sadakat, istikamet, hak, birr, hidayet anlamina gelen itikadi ve ahlaki bir kavram. ALLAH(cc)’ın emrine ve kanunlarına uygun bir yol izlemek ve insanların haklarına riayet etmek demektir. Sıdk, istikamet, hidayet gibi çeşitli türevleri olan ‘doğruluk’;ahlaki vasıfların tümünü kendinde toplar.Özünde, ALLAH(cc)’a,meleklere,peygamberlere, ahrete, kitaplara inanan,malını akrabaya,yetimlere,yoksullara harcayan,namaz kılan,zekat veren,oruç tutan,sabreden,sözünde duran,cihad eden vb. müminlerin bütün bu vasıfları doğruluk halinin tezahürleridir.
Doğruluk, bir misaktır, kulluk ahdidir. Doğruluk vasfı, doğru yolun anlaşılmasıyla gerçeklik kazanır. Davranışlarda doğruluğa ‘Hakkaniyet’ de denir. Bu da;adalet,ve merhametten ibarettir.
Doğruluk, düşüncede, sözde, niyette, iradede, azimde, vefa ve amelde doğruluk şeklinde tezahür eder. Bütün bunların kaynağı; Kur’an ve sünnettir. Öte yandan, düşünce ve eylem birliği doğruluğun esasıdır.(1)

Kur’anda Doğruluk

Öğüt alanlar için ayetleri ALLAH(cc) geniş geniş açıklamıştır. Kur’an-ı Kerim, doğruluğa dair birçok ayet ihtiva eder.

”Ey iman edenler! ALLAH’tan korkun ve doğrularla beraber olun.”(Tevbe,119)

”……….. emrolunduğun gibi dosdoğru ol.!”(Şura,15)

”Doğruyu getiren ve onu tasdik edenler varya, işte kötülülükten sakınanlar onlardır.” (Zümer,33)

Hadislerde Doğruluk

Düşüncede ve inançta tam manasıyla İslam’a yönelmedikçe ve İslami hükümlere teslim olunmadıkça davranışların doğru olması mümkün değildir. Doğru olan ahlak Hz. Peygamber(sav)’in ahlakıdır; bunun dışında doğru bir yol yoktur. İman eden ve inancını
Hayat’a geçiren doğru insan, Hz. Peygamber (sav)’in en güzel ahlakını örnek alır.(1)

”Bir kul doğru olur ve devamlı doğruluğun peşinde olursa; ALLAH(cc) katında ‘Sıddık’ (dosdoğru kul) diye yazılır.”(Buhari,Müslim)

Bir sahabe Hz. Peygamber(sav)’e: ”Ya Rasulullah, bana İslam’ı öyle tanıt ki; Senden başka birine sorma ihtiyacı duymayayım.”deyince, Rasulullah(sav)
:”ALLAH(cc)’a inandım de, sonrada dosdoğru ol.”(Müslim,iman,62)( 1)

”Doğru olunuz, kurtuluşa erersiniz”(İbn Mace,tahare4)(1)

Rasulullah(sav):”Şu altı şeyi yapabileceğinize söz verin, sizin için Cennet’e kefil olayım:
1- Konuştuğunuz zaman doğru konuşunuz……………”

Şüphesiz doğruluk iyiliğe götürür, iyilik de Cennet’e götürür.”(A.b.Mes’ud ra)(4)

”Hak, Ömer’e dost bırakmadı.”

Sahabe ve Alimlere göre doğruluk

Sıdk(doğruluk), helak olma tehlikesi bulunan yerde bile hakkı söylemektir.(3)

Örnek: ikinci Habeşistan hicretinde Habeş kralı Necaşi’yle konuşan sahabelerin doğru konuşması.

Zünnun-ı Mısrı:”Sıdk, ALLAH (cc)’ın keskin bir kılıcıdır,o neyin üzerine konursa onu keser atar.”(3)

Abdulvahid b. Zeyd :”Sıdk, ALLAH(cc)’ın emirlerine ameliyle vefa göstermektir.”(3)

Vasıtı:”Sıdk, kulun sadece yüce ALLAH(cc)’ı isteyerek sıhhatli ve sağlam bir Tevhid anlayışına sahip olmasıdır.”(3)

Sufilerden birine:”sürekli farz nedir?” nedir diye sorulunca;”Sıdk(içi ve dışıyla doğruluk)demiştir.(3)

Doğruluk vasıfları

Ahde vefa ve sadakatin mükâfatı hem dünyada hem de ahirette verilecektir. Sıddık’ların özellikleri ana hatlarıyla açıklanmıştır. Bunlar: sabır, itaat infak, istiğfar, ihlâs, takva, hayâ emanet gibi özelliklerdir.
Allah(cc)’a kulluk etmek, doğruluğun ve doğru yolun ta kendisidir. Allah(cc),O’na inananları ve yoluna yapışanları rahmet ve lutfa mazhar eder, onları doğru yola iletir.(1)

Doğruluğa nasıl ulaşılır?

Doğruluğun, vahyi temellerinin anlaşılmasından sonra, düşüncenin eyleme geçirilmesinde en başta dile hakimiyet gelmektedir.Dil düşüncenin iletim vasıtasıdır.Müminler söz söylerken doğruyu söyler,gereksiz yere konuşmaz,kötü söz söylemezler;ya hayır konuşlar,yahut susarlar.(1)

(Rabbimiz!) Bize doğru yolu götser. Kendilerine lutuf ve ikramda bulunduğun kimselerin yolunu, gazaba uğramışların ve sapmışların yolunu değil! (Fatiha Süresi)

KAYNAKLAR

1-ŞAMİL İSLAM Ansiklopedisi
2-KUR’AN-I KERİM ve Meali(diyanet vakfı)
3-KUŞEYRİ RİSALESİ
4-SAHIH-İ BUHARİ