Safeviye Tarikatı hakkında bilgi
Kayıtsız Üye
Safeviye Tarikatı Nedir Safeviye Tarikatı hakkında bilgiler paylaşabilir misiniz ?
Cevap: Safeviye Tarikatı hakkında bilgi
Desert Rose
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Safev’îyye veya Safevî Tarikâtı,
14. yüzyılda Türk mistik Safiyüddin İshak tarafından Güney AzerbaycanErdebil‘de kurulmuş bir sufitarikât. Döneminde Doğu Anadolu, İran Azerbaycanı ve Güney Kafkasya‘da büyük bir siyasî öneme sahip olan bu İslâmî tarikât, 16. yüzyılın başında kurmuş olduğu ve tarihte ilk kez ŞiîOnikiciliğini resmî mezhep olarak kabullenmiş olan Safevî Devleti ile tanınmıştır.[1]
Safevîler adını ataları Şeyh Safiyüddin İshak-ı Erdebili‘den alır. 1252 yılında doğan Ebul Feth Şeyh Safiyüddin İshak-ı Erdebili’nin soyuOniki İmamların yedincisi olan İmâm Musa ibn Cafer el Kâzım‘a dayanır.[2] Şeyh Safi’nin babası Firuz Şah Zarrin KolahSincan‘danErdebil‘e göç etmiş ve bundan dolayı da Şeyh Safî’ye "Erdebilî" lâkabı verilmiştir.[3]
Safî ûd-Dîn İshak
Ana maddeler: Zahid Gilani ve Safiyüddin İshak
Erdebil’de büyümüş olan Safî ûd-Dîn İshak, Şiraz gezintisinden sonra Gîlân‘da yerleşmiş ve burda Şeyh Zahîd Gilânî‘nin müridî olmuştur. Daha sonra Şeyh Zahîd Gilânî‘in kızı Bibi Fatıma ile evlenerek Zahid’îyye Sufî tarikâtının baş müridî olan Safî ûd-Dîn İshak, 1291‘deŞeyh Zahîd Gilânî‘in ölümünden sonra tarikâtın başına geçmiştir[4]. O zamandan beri, tarikât "Safev’îyye" olarak tanınmıştır.
Sadr ed-Dîn Mûsa
Ana maddeler: Sadreddin Musa ve Osmanlı Devleti
Şeyh Safî vefat edince (1334) yerine oğlu Sadr ed-Dîn Mûsa posta oturmuş, Sadr ed-Dîn Mûsa zamanından itibaren Osmanlı padişahları her yıl, Erdebil‘e çerağ akçesi adı altında kıymetli hediyeler göndermeye başlamışlardı.[5]
Hoca Alâ ad-Dîn Ali
Ana maddeler: Bâtınîlik, Somuncu Baba, ve Hacı Bayram-ı Veli
Sadr ed-Dîn Mûsa‘nin vefâtından sonra (1392) oğlu Hoca Alâ ad-Dîn Ali posta oturmuş, bu görevi 37 yıl sürdürmüştür. Bâtınîliği tarikâta sokan kişi olmuştur. Hoca Alâ ad-Dîn Ali, Timur ile görüşerek Şam’daki Yezidiler‘i kırdırtmış, köyleri ve arazileri vakıf olarakSafevîler‘e bağışlatmıştır. Timur‘un Anadolu‘dan getirttiği 30 bin kadar esiri müridleri arasına katmıştır.[6]
Safev’îyye Tarikâtı, muhtemelen Hoca Alâ ad-Dîn Ali’nin zamanında Anadolu‘ya yayılmıştır. Yaygın olan kanıya göre Hoca Alâ ad-Dîn Ali, Safev’îyye Tarikâtı’nı Bursa‘da bir aralık ekmek satarak geçindiği için Somuncu Baba lâkabıyla da tanınan ve daha sonra Hacı Bayram-ı Veli‘nin mürşidi olacak olan Kayserili Şeyh Hâmid Hâmid’ûd-Dîn-i Veli vasıtası ile Anadolu‘ya sokmuştur. Hoca Alâ ad-Dîn Ali hacdan dönüşte uğradığı Kudüs‘te 1429 yılında vefât etmiştir.
Şeyh İbrahim
Safev’îyye’nin liderliğini 1429-1447 yılları arasında Hoca Alâ ad-Dîn Ali’nin oğlu Şeyh İbrahim üstlenmiştir. Zamanında tarikât çok güçlenmiş ve zenginleşmiştir. Onun da 1447 yılında vefâtının ardından, Şeyh Cüneyd tarikâtın başına geçmiştir.
Şeyh Cüneyd
Ana maddeler: Karakoyunlular, Şeyh Cüneyd, Şiîlik mezhebi, Türk, ve Azeriler
Şeyh Cüneyd‘in tarikât başkanlığı döneminde, Karakoyunlular‘ın koruması altında olan Safevîler büyük sayıda Azerbaycan ve AnadoluTürkleriniŞiîliğe çevirmeye başlamışlar[7]. Bu şiîTürkler, genelde başlarına kırmızı başlıklar giydikleri için tarihi Kızılbaş adını almışlardır.[7]
Şeyh Cüneyd, posta oturuncaya kadar Erdebil Şeyhleri siyasetle ilgilenmez sadece dinsel işlerle uğraşırlardı. Bunun için hükümdarlardan bile saygı görürlerdi. Fakat Şeyh Cüneyd Safevi Şeyhi olunca dinsel otoriteden güç alarak hükümet kurma hevesine kapıldı.[8] Bundan sonra Şeyh Cüneyd‘in etrafında toplanan müridler savaş etmek için silahlanmaya başladılar ve böylece ileride kurulacak olan Safevî Hanedanı‘nın temelleri onun zamanında atılmış oldu. 1460 yılında Şeyh Cüneyd‘in ölümü ile oğlu Şeyh Haydar başa geçti.
Safî ûd-Dîn İshak
Ana maddeler: Zahid Gilani ve Safiyüddin İshak
Erdebil’de büyümüş olan Safî ûd-Dîn İshak, Şiraz gezintisinden sonra Gîlân‘da yerleşmiş ve burda Şeyh Zahîd Gilânî‘nin müridî olmuştur. Daha sonra Şeyh Zahîd Gilânî‘in kızı Bibi Fatıma ile evlenerek Zahid’îyye Sufî tarikâtının baş müridî olan Safî ûd-Dîn İshak, 1291‘deŞeyh Zahîd Gilânî‘in ölümünden sonra tarikâtın başına geçmiştir[4]. O zamandan beri, tarikât "Safev’îyye" olarak tanınmıştır.
Cevap: Safeviye Tarikatı hakkında bilgi
Desert Rose
Sadr ed-Dîn Mûsa
Ana maddeler: Sadreddin Musa ve Osmanlı Devleti
Şeyh Safî vefat edince (1334) yerine oğlu Sadr ed-Dîn Mûsa posta oturmuş, Sadr ed-Dîn Mûsa zamanından itibaren Osmanlı padişahları her yıl, Erdebil‘e çerağ akçesi adı altında kıymetli hediyeler göndermeye başlamışlardı.[5]
Hoca Alâ ad-Dîn Ali
Ana maddeler: Bâtınîlik, Somuncu Baba, ve Hacı Bayram-ı Veli
Sadr ed-Dîn Mûsa‘nin vefâtından sonra (1392) oğlu Hoca Alâ ad-Dîn Ali posta oturmuş, bu görevi 37 yıl sürdürmüştür. Bâtınîliği tarikâta sokan kişi olmuştur. Hoca Alâ ad-Dîn Ali, Timur ile görüşerek Şam’daki Yezidiler‘i kırdırtmış, köyleri ve arazileri vakıf olarakSafevîler‘e bağışlatmıştır. Timur‘un Anadolu‘dan getirttiği 30 bin kadar esiri müridleri arasına katmıştır.[6]
Safev’îyye Tarikâtı, muhtemelen Hoca Alâ ad-Dîn Ali’nin zamanında Anadolu‘ya yayılmıştır. Yaygın olan kanıya göre Hoca Alâ ad-Dîn Ali, Safev’îyye Tarikâtı’nı Bursa‘da bir aralık ekmek satarak geçindiği için Somuncu Baba lâkabıyla da tanınan ve daha sonra Hacı Bayram-ı Veli‘nin mürşidi olacak olan Kayserili Şeyh Hâmid Hâmid’ûd-Dîn-i Veli vasıtası ile Anadolu‘ya sokmuştur. Hoca Alâ ad-Dîn Ali hacdan dönüşte uğradığı Kudüs‘te 1429 yılında vefât etmiştir.
Şeyh İbrahim
Safev’îyye’nin liderliğini 1429-1447 yılları arasında Hoca Alâ ad-Dîn Ali’nin oğlu Şeyh İbrahim üstlenmiştir. Zamanında tarikât çok güçlenmiş ve zenginleşmiştir. Onun da 1447 yılında vefâtının ardından, Şeyh Cüneyd tarikâtın başına geçmiştir.
Şeyh Cüneyd
Ana maddeler: Karakoyunlular, Şeyh Cüneyd, Şiîlik mezhebi, Türk, ve Azeriler
Şeyh Cüneyd‘in tarikât başkanlığı döneminde, Karakoyunlular‘ın koruması altında olan Safevîler büyük sayıda Azerbaycan ve AnadoluTürkleriniŞiîliğe çevirmeye başlamışlar[7]. Bu şiîTürkler, genelde başlarına kırmızı başlıklar giydikleri için tarihi Kızılbaş adını almışlardır.[7]
Şeyh Cüneyd, posta oturuncaya kadar Erdebil Şeyhleri siyasetle ilgilenmez sadece dinsel işlerle uğraşırlardı. Bunun için hükümdarlardan bile saygı görürlerdi. Fakat Şeyh Cüneyd Safevi Şeyhi olunca dinsel otoriteden güç alarak hükümet kurma hevesine kapıldı.[8] Bundan sonra Şeyh Cüneyd‘in etrafında toplanan müridler savaş etmek için silahlanmaya başladılar ve böylece ileride kurulacak olan Safevî Hanedanı‘nın temelleri onun zamanında atılmış oldu. 1460 yılında Şeyh Cüneyd‘in ölümü ile oğlu Şeyh Haydar başa geçti.
Şeyh Haydar
Ana maddeler: Şeyh Haydar ve Kızılbaşlar
Tâc-ı Haydar adı verilen On İki İmam anısına tasarlanan on iki kırmızı şeritten oluşan ve daha sonra Kızılbaş adı da verilen taraftarlarının giydikleri başlığın mucîdidir. 1488 yılında Şirvan ile giriştiği savaşta öldürüldü.
Sultân Ali Mirza Safevî
Ana maddeler: Akkoyunlular ve Uzun Hasan
1488 yılından, Uzun Hasan‘nın torunlarından Akkoyunlu hükümdârı Rüstem (1493 – 1497) tarafından öldürüldüğü tarih olan 1494 yılına kadar, tarikâtın önderliğini Şah İsmail‘in ağabeyi Sultan Ali Mirza Safevî üstlenmiştir. Daha sonra ise 1499 yılına kadar gizlenmek zorunda kalan Şah İsmail tarikâtın başına geçmiştir.
Şah İsmail
Ana maddeler: Şah İsmail Hatai, Safevîler, ve Alevîler
Anadolu, Suriye, ve Irak’taki Kızılbaş adı verilen destekçilerinin sayesinde 1501 yılında Safevî Hanedanı‘nı kurmayı başarmıştır.