Şafiî mezhebine göre akika kurbanı
Kayıtsız Üye
Şafiî mezhebine göre akika kurbanı
Cevap: Şafiî mezhebine göre akika kurbanı
Hoca
Şafiî mezhebine göre akika kurbanı
AKİKA.. 2
Akikâ’mn Hükmü. 2
Akika Kurbanını Kesme Zamanı 2
Erkek ve Kız Çocuğu İçin Kesilecek Akika Kurbanı 2
Kesilecek Akika’nın Sayısı, Çocukların Sayısına Bağlıdır 3
Akika’nın Şartları 3
Akika Kurbanı ile Diğer Kurbanlar Arasındaki Farklar 3
Çocuğa Yedinci Gün İsim Vermek, Saçlarını Keserek Saçları Ağırlığınca Altın veya Gümüş Vermek. 3
Çocuğun Kulağına Ezan Okumak. 4
Çocuğun Tahnik Edilmesi 4
Çocuğu Sünnet Ettirmek. 4
Sünnet Ettirmenin (=Hitan’ın) Hükmü. 4
Sünnetin (»Hitan’ın) Meşruiyetinin Delili 4
Sünnet’in («Hitan’ın) Zamanı 4
Sünnet’in (=Hitan’ın) Meşruiyetinin Hikmeti 5
Doğan Çocuktan Ötürü Anne ve Babasına Gözaydınlığı Dilemek. 5
AKİKA
Akika’mn lügat mânâsı, kesmek, parçalamak demektir. Çocuk doğduğunda saçlarının kesilmesine de akika denilmiştir. Akika ıstılahı mânâda, doğan çocuğun saçlarının kesildiği anda kurban edilen hayvana verilen isimdir. Buna akika isminin verilmesinin sebebi, onun kesilip parçalanmasıdır. Akika’ya, Nuseyke veya Zubeyha demek de müstehabdır. Akikâ’mn meşru olduğunun delili, şu hadîstir:
Hz. Peygamber’e, akika hakkında sorulduğunda, Hz. Peygamber akika kelimesini sevmediğini belirtircesine şöyle demiştir:
Allah Teâlâ akika’yı sevmez. Kimin bir çocuğu olur da onun namına kurban kesmek isterse kessin; oğlan çocuğu için iki koyun, kız çocuğu için de bir koyun kessin![1]
Bu hadîsten anlaşıldığına göre Hz. Peygamber akika isminden hoşlanmamıştır. Yoksa akikâ’mn bizzat kendisini reddetmiş değildir.
Akikâ’mn Hükmü
Akika, müekked bir sünnet’tir. Akika’nın müstehab olmasının delili, Hz. Peygamber’in ve ashabının fiilleridir. Selman b. Amr, Hz. Peygamber’in şöyle buyurduğunu rivayet etmektedir:
Doğan erkek çocuk için akika vardır. Bu bakımdan onun için bir kurban kesin ve saçlarını traş edin.[2]
Hiçbir âlim akika kurbanının vacib olduğunu söylememiştir. Çünkü o, suç ve nezr olmaksızın kesilen bir kurbandır. Şu hadîs de akika’nın kurban gibi vacib olmadığına delâlet etmektedir:
Dünyaya bir çocuğu gelen kimse, onun için kurban kesmek isterse kessin.[3]
Akika Kurbanını Kesme Zamanı
Çocuk, anne karnından çıktıktan sonra buluğ çağına gelinceye kadar akika kurbanı kesilebilir. Çocuk baliğ olduktan sonra, babasına akika kurbanı kesmek müstehab olmaktan çıkar. Bu durumda çocuğun kendisinin akika kurbanı kesmesi daha iyidir. Fakat çocuğun doğumunun birinci gününde akika kurbanı kesmek sünnettir.
Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur:
Her çocuk akikasma rehinlenmiştir. Yedinci gün çocuk namına (akika) kurbanı kesilir. Saçı kırpılır, adı konur.[4]
Akika’nın Teşri Kılınmasının Hikmeti Akika’nın hikmet ve faydalarını söyle sıralayabiliriz:
1. Çocuk dünyaya geldiğinde anne ve babası Allah’ın bu,ihsanından ötürü sevinirler. Bu nedenle Allah’ın ihsanına karşılık olarak O’na şükür ve hamdederler.
Eğer şükrederseniz sizin için ona razı olur.
(Zümer/7) –
Eğer şükrederseniz elbette size (nimetimi) artıracağım. (İbrahim/7)
Mal ve oğullar dünya hayatının zînetidir. (Kehf/46)
Kadınlardan, oğullardan yığın yığın biriktirilmiş altın ve gümüşlerden, salma ve güzel atlardan, hayvanlardan ve ekinlerden meydana gelen arzulara karşı aşın sevgi beslemek insanlara güzel gösterilmiştir. (Âlu İmran/14)
2. Çocuğun nesebinin ilan edilip yayılması ve hakkında çirkin şeyler söylenmemesine vesile olur.
3. Cimriliğe mâni olarak cömertliği artırmaya vesile olur.
Nefisler ise kıskançlıktan aynlmaz kılınmışlardır.
(Nisa/128)
Kim nefsinin hırsından ve cimriliğinden korunursa, işte kurtulanlar onlardır.
(Haşr/9) . ‘ ‘ ‘
4. Ailesinin, akrabalarının, dostlarının ve fakirlerin gönlünü fethetmeye vesile olur.
Ayrıca onların bu yemek ve toplantıya gelmelerine, aralarında sevgi ve muhabbete vesile olur. Zaten İslâm da sevgi, muhabbet ve yardımlaşma dinidir.
Erkek ve Kız Çocuğu İçin Kesilecek Akika Kurbanı
Erkek çocuğu için de kız çocuğu için de birer koyun kesmek sünnettir. Hz. Ali’den şöyle rivayet edilmiştir: ‘Hz. Peygamber, Hasan İçin bir koyun kesti’.[5]
Fakat akika kurbanında efdal olan, erkek çocuk için iki, kız çocuğu için bir koyun kesmektir. Hz. Aişe’den şöyle rivayet edilmiştir: "Hz. Peygamber, erkek" çocuğu için iki koyun, kız çocuğu içinse bir koyun kesmemizi emretti".[6]
Kesilecek Akika’nın Sayısı, Çocukların Sayısına Bağlıdır
İki veya üç çocuk için bir koyun kesmek Sünnet’e uymak için yeterli değildir. Sünnet olan, her çocuk için bir koyun kesmektir; yani bir çocuk için bir koyun, iki çocuk için iki koyun, üç çocuk için de üç. koyun kesmek gerekir. İkiz olarak dünyaya gelen çocukların herbiri için de birer koyun kesmek gerekir.
İbn Abbas’tan şöyle rivayet edilmiştir: "Hz. Peygamber, Hasan ve Hüseyin için birer koçu akika kurbanı olarak kesti",[7]
Akika’nın Şartları
Akika’nın yeterli olabilmesi için kurbanlarda şart olanlar -cins, yaş, eksiklik meydana getiren kusurlardan salim olması gibi- Akika’da da şart koşulmuştur. Çünkü akika ile kurban arasında her ikisinin de mendub olması bakımından benzerlik vardır. [8]
Berâ b. Âzib’den rivayet edildiğine göre, Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur:
Şu dört hayvanı kurban etmek caiz değildir; körlüğü açık olan kör hayvanı, hastalığı açık olan hasta hayvanı, topallaması devam ettiği ‘ sürece topal hayvanı ve iliği kalmayacak kadar kırılmış hayvanı.[9]
Etin eksikliği ve hayvanın semiz olmaması hususunda etki yapan şeyler bu sayılanlara kıyas edilmiştir.
Akika Kurbanı ile Diğer Kurbanlar Arasındaki Farklar
Akika hakkındaki şartların kurbanlar hakkındaki şartlarla aynı olduğunu söylediğimizde, bu sözden Akika’nın her bakımdan kurban’a benzediği şeklinde yanlış bir mânânın anlaşılma ihtimali vardır. Oysa Akika ile Kurban arasında birtakım farklılıklar vardır. Akika’nın kurbanlardan ayrıldığı hususları şöyle sıralayabiliriz:
1. Akika’nın, diğer velime yemekleri gibi pişmiş olarak sadaka verilmesi sünnettir.
Akika, bu hususta diğer kurbanlardan ayrılır. Çocuğun ahlâkı güzel olsun diye akika’yı tatlı birşeyle pişirmek müstehabdır. En efdali, akika’nın etini ve suyunu fakirlere dağıtmaktır. Akikanın etini yemek ve dağıtmak da müstehabdır.
2. Akika’nın herhangibir kemiğini -mümkünse- kırmamak sünnettir.
Her kemik, mafsalından kesilmelidir. Bunun amacı, çocuğun da azalarının böyle sağlam kalmasıdır.
3. Çocuğun ebeliğini yapan kadına, akika kurbanının bir budunu çiğ olarak vermek müstehabdır. Çünkü Hz. Fatıma, Hz. Peygarnber’in emriyle böyle yapmıştır.[10]
Çocuğa Yedinci Gün İsim Vermek, Saçlarını Keserek Saçları Ağırlığınca Altın veya Gümüş Vermek
Çocuğun doğumunun yedinci gününde isim vermek sünnettir. Ayrıca güzel bir isim vermek de sünnettir. Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur:
Sizler, kıyamet gününde kendi isimlerinizle ve babalarınızın isimleriyle çağrılacaksınız. Öyle ise isimlerinizi güzeüeştirin.[11]
İsimleriniz içerisinde Allah’a en sevimli olanı Abdullah ve Abdur rahman’dır.[12]
Erkek veya kız çocuğunun doğumunun yedinci gününde akika’sı kesildikten ve saçları kesilip tartıldıktan sonra, onların ağırlığınca altın veya gümüşü sadaka olarak vermek sünnettir. Hasan doğduğunda I İz. Peygamber, I iz. Fatıma’ya şöyle buyurmuştur:
Hasan(ın doğumu) için bir koyun kurBan kes ve ey Fatıma, Hasan1 in saçını traş et ve ağırlığınca gümüş tasadduk et[13]
Uz. Ali diyor ki: ‘Bunun üzerine Falıma, (kesilen) saçı tarttı. Saçın ağırlığı 1 dirhem veya 1 dirhemden biraz eksikti’.
Çocuğun Kulağına Ezan Okumak
Çocuğun kulağına giren ilk sesin, tevhid sesi olması için sağ kulağına ezan okumak sünnettir. Sol kulağına da kamet okunmalıdır. Ebu Râfi’den şöyle rivayet edilmiştir: "Ali’nin oğlu Hasan, Fatıma’dan doğduğu zaman Hz. Peygamber’in, onun kulağına namaz ezanı gibi ezan okuduğunu gördüm".[14]
Çocuğun Tahnik Edilmesi
İsLer kız, ister erkek çocuğu olsun, bir hurma ile tahnik edilmesi müstehabdır. Tahnik etmek, çiğnenmiş bir hurmayı çocuğun damaklarına ve ağzının diğer taraflarına sürerek ovmaktır. Eğer hurma yoksa, tatlı olan başka birşeyle tahnik etmek müstehabdır.
Bunun delili, Enes b. Mâlik’ten rivayet edilen şu hadîstir: "Ben, Ebu Talha el-Ensarî’nin oğlu (üvey kardeşim) Abdullah doğduğu zaman onu ITz. Peygamber’in yanına götürdüm. Rasûluliah’ı bir aba içinde kendisine ait olan bir deveye katran sürer halde buldum. Bana ‘Yanında hurma var mı?’ diye sordu. Ben de ‘Evet’ diyerek kendisine birkaç tane hurma uzattım. Rasûlullah bu hurmaları kendi ağzına attı ve onları iyice çiğnedi. Sonra çocuğun ağzını açtı, ağzındaki ezilmiş hurmayı çocuğun ağzına bıraktı. Bunun üzerine çocuk, dili ile ağzındaki şeyi arayıp yalanmaya başladı. Rasûlullah da ‘Hurma, Ensar’ın sevgilisidir’ dedi ve çocuğa Abdullah ismini verdi".[15]
Ebu Musa da şöyle rivayet etmektedir: "Bir oğlum doğdu. Ben hemen onu alıp Hz. Peygambcr’e götürdüm. Uz. Peygamber, oğluma İbrahim adını verdi ve hurmayı" çiğneyip onun damağına çaldı".[16]
I iz. Aişe’den de şöyle rivayet edilmiştir: "Rasûlullah’a küçük çocuklar getirilirdi ve o da onların damaklarını oyar, kendilerine bereket ve saadet duasında bulunurdu".[17]
Zikredilen hadîslere binaen âlimler, yeni doğan çocuğu salah ve takva sahiplerine götürüp dua ve lahnik etürmenin müstehab olduğunu söylemişlerdir.
Çocuğu Sünnet Ettirmek
Sünnet ameliyesine ve bu ameliyenin yapıldığı yere hitan denir. Erkek çocuğun sünneti, tenasül uzvunun başını kapatan ve adına haşefe denilen deri kesilerek gerçekleştirilir.
Sünnet Ettirmenin (=Hitan’ın) Hükmü
İmam Şafii’ye göre erkek ve kız çocukları sünnet ettirmek vacibdir. Erkeklerin.sünneti, tenasül uzvunun başını kapatan ve haşefe denilen deriyi kesmektir. Kız çocuklarının sünneti ise, ferc’in üst tarafında bulunan derinin bir parçasını kesmektir. Bazı âlimler, sünnetin, erkekler için vacib olduğunu, fakat kızlar için vacib olmadığını söylemişlerdir.
Sünnetin (»Hitan’ın) Meşruiyetinin Delili
Sünnetin vacib olduğunun delili, şu hadîstir:
fıtrat beştir (beş şey fıtrattandır): sünnet olmak, etek traşı yapmak, tırnakları kesmek, koltuk altı kıllarını kesmek ve bıyıkları kısaltmak.[18]
Hadîste geçen fttral kelimesi, hilkat demektir. Fıtrat’tan maksat, peygamberlerin güzel görüp yaptığı, şeriatların ittifakla kabul ettiği eskiden beri süregelen sünnettir.
Sünnet’in («Hitan’ın) Zamanı
Sünnet vacib olmakla beraber çocukken yapılması şart değildir. Büyüdükten sonra da sünnet olunabilir. Fakat çocuğun velisinin, onu doğumunun yedinci gününde sünnet ettirmesi sünnettir. Ancak çocuk sünnete dayanabilecek durumdaysa veya hasla değilse böyledir. Araplar, İslâm’dan önce de ataları I iz. İbrahim’in sünnetine Lâbİ olarak çocuklarını sünnet ettirirlerdi.
Sünnet’in (=Hitan’ın) Meşruiyetinin Hikmeti
Sünnetin hikmeti, taharet ve nezafeti en güzel şekilde tahakkuk ettirmesidir. Çünkü tenasül uzvunun başında bulunan ve haşefe denilen deri temizliğe engel olur. Bedenin temiz olmasında, iç temizliğine delil vardır^
Allah çok tevbe edenleri sever ve çok temizlenenleri de sever. (Bakara/222)
Şüphe yok ki tevbe, baünî kusur ve günahlardan temizlenmenin şiarı ve alâmetidir.
Doğan Çocuktan Ötürü Anne ve Babasına Gözaydınlığı Dilemek
Doğan erkek çocuğu için erkeklerin, doğan kız çocuğu, için de
kadınların, çocuğun anne ve babasına gözaydınlığı dilemeleri sünnettir.
Erkekler, çocuğun babasına ‘Allah, ihsan ettiği bu çocukta senin için bereket kılsın ve seni Allah’ın ihsanına şükreden kullarından" eylesin. Buluğ çağma yetişsin. Çocuktan ötürü Allah sana nzık versin’ demelidir.
Babanın da onlara şöyle demesi müstehabdır: ‘Allah sizin için de bereket kılsın ve sevabınızı artırsın’.
Kadmlar da çocuğun annesine, erkeklerin çocuğun babasına söylediklerini söylemeli, çocuğun annesi de kocasının erkeklere söylediklerini söylemelidir.
Allah hakikati daha. iyi bilir.
——————————————————————————–
[1] Ebu Dâvud/2842
[2] Buharî/5154
[3] Ebu Dâvud/2842
[4] Ebu Dâvud/1522, (Semure b. Cündüb’den) . . _
[5] Tirmizî/1519
[6] Tirmizî/1513 ve başka mubaddisler
[7] Ebu Dâvud/2841; Hâkim, Müstedtek, IV/237. (Hâkim’in rivayetinde, kesilen kurbanların birbirine denk oldukları belirtilmiştir.)
[8] Kurban Hanefi mezhebinde vacib, Şafii mezhebinde ise mendub (sünnet)tir.
[9] Tirnıizî/1497; Ebu Dâvud/2802
[10] Hâkim
[11] Ebu Dâvud/498, (Ebu Dcrda’dan)
[12] Müslim/2132, (İbn Ömer’den)
[13] Tirmizî/151-9,z. Ali’den)
[14] Tirmizî/1514
[15] Müslim/2144
[16] Müslim/2145
[17] Müslim/2147
[18] Müslim’257, Buhari 552, (!bu Hüreyre’dcn)
şafilerde akika kurbanı, Safii mezhbine akika, akika kurbanı şafii