Vitir namazı hikmeti nedir?

Nakledildiğine göre Rasulullah (s.a) Hz. Ebu Bekir’e:

-Vitir namazını ne zaman kılıyorsun?” diye sordu. Hz. Ebu Bekir:

-Gecenin ilk kısmında, yani uyumadan kılıyorum” cevabını verdi. Rasulullah (s.a.v) Hz. Ömer’e:

-Sen ne zaman vitir namazını kılıyorsun?” diye sordu. O:

-Gecenin sonunda” dedi. Bunun üzerine Rasulullah (s.a.v), Hz. Ebu Bekir’e:

-Bu tedbirli bir davranıştır.” Hz. Ömer için:

-Bu, güçlü ve kuvvetlidir”366 diye buyurdu.

Bazı haberlerde ise, Rasulullah Hz. Ebu Bekir’e:

-Senin yaptığın, "ben gayeme ulaştım, farzı yaptım, nafile ibadetler ondan sonra gelir” diyenin davranışıdır.” Buyurdu. Hz. Ömer’e ise:

-Sen güçlüsün ve dayanıklısın, buyurdu.

Rivayet edildiğine göre, Hz. Osman şöyle demiştir: "Ben vitir namazını gecenin ilk kısmında kılmaya başlıyorum. Uyandığımda, bir rekat daha kılarak ilave ediyorum. Bu yaptığım, kaybolan bir devenin bulunup diğerlerine katılmasını andırıyor.”

Ancak Hz. Osman’dan vitir namazıyla ilgili olarak rivayet edilen meşhur haberde, onun geceyi bütünüyle ihya ettiği bildirilmektedir. Nitekim o, bir rekatta Kur’an’ı, bütünüyle hatmediyordu. O da vitir namazının son rekatıdır.

Hz. Ali’den rivayet edildiğine göre, şöyle demiştir: "Vitir namazı üç vakitte kılınabilir. İstersen gecenin ilk kısmında onu kılar, sonra ikişer rekatlar halinde namaz kılabilirsin. İstersen bir rekat kılar, ondan sonra yatar, uyandığında ise vitrin geriye kalan kısmını ona ilave edersin. Sonra, gecenin son kısmında vitrini tamamlarsın. İstersen, vitir namazını gece içinde kılacağın en son namaz yaparak gecenin en sonunda kılarsın.”

İbn Ömer’den rivayet olunan bir hadiste: "Gece namazları ikişer rekatlar halinde kılınır. Ancak sabah namazının vaktinin girmesinden korkuyorsan; hemen vitir namazını kıl.”367 Bana göre en iyisi böyledir.

Mücahid şöyle demiştir: Abdullah b. Ömer demiştir ki: "Kim, yatsı namazından sonra dört rekatlık bir namaz kılarsa, Kadir gecesinde kılmış gibi sevap kazanır.”368

Husayn şöyle demiştir: Bunu İbrahim’e sordum. O, şöyle dedi. Abdullah b. Mes’ud bir namazın ardından, onun gibi bir namazın kılınmasını uygun görmezdi. (Buna göre; dört rek’at olan yatsı namazının farzından sonra, ayrıca bir dört rek’at sünnet kılmayı tercih etmezdi.) Onlar, yatsı namazının farzını, sonra iki rekat son sünnetini ve ardından da dört rekat kılarlardı. Kimin vitir namazını erken kılmak için bir takım sebepleri varsa, onu yatmadan önce kılar. Ama kim de uyumak isterse uyur, daha sonra kalkıp onu kılar. Rasulullah (a.s) şöyle buyurdu:

"Ey Kur’an ehli! Her gece vitir namazını kılınız”369

Hz. Aîşe de şöyle demiştir: "Rasulullah (s.a.v) vitir namazını bazen gecenin ilk kısmında, bazen ortasında ve bazen de gecenin son kısmında kılardı.”370

Haberde varid olduğuna göre; Resûlullah (s.a.v), sabah ezanının hemen öncesinde vitir namazını kılar, bir süre sonra sabahın sünnetini kılardı. Bir adam, Hz. Ali’ye vitir namazının vaktinden sordu. Herhangi bir cevap vermeyip camiye gitti. Sabah ezanı okunmadan önce: "Soru soran nerede?” diye sordu ve adama:

-İşte vitir namazının en güzel vakti” dedi.

Ebu Ümame, Amr İbn Anbese’nin şöyle dediğini rivayet etmiştir: Rasulullah’ı şöyle buyururken işittim:

"Kulun Rabbine en yakın olduğu zaman, gecenin son kısmıdır. Eğer o zamanda, yüce Allah’ı zikredenlerden olabilirsen, bunu ihmal etme”371

Ebu Zer el-Gıfârî demiştir ki: "Rasulullah’a (s.a.v): "Gecenin hangi kısmında kılacağım namaz daha faziletlidir?” diye sordum. "Gecenin son yarısında kılınan namaz.” buyurdular.372

Rasulullah (s.a.v), Cebrail’e (a.s) "Gecenin hangi kısmında yapılan dua daha makbuldür” diye sordu. Cebrail (a.s): "Seher vaktinde Arş titrer” diye karşılık verdi.373

Bir hadiste zikredildiğine göre: "Gecede öyle bir zaman vardır ki, müslüman bir kul, o vakitte dini ve dünyasıyla ilgili bir hayır istese, yüce Allah mutlaka onu verir.”374

Başka bir haberde de: "Kul o anda namaz kılar veya dua ederse, mutlaka istediği kabul olur.” buyurulmuştur. Bu, her gece için geçerlidir.375

Denilir ki, gecede öyle bir vakit vardır ki; onda herkes mecburen uyur. O anda, yalnız hiç ölmeyen ve Hayy olan Cenab-ı Hak kaimdir. Duaların makbul olduğu vakit, bu vakit olabilir. Rivayet olunduğuna göre, Hz. Peygamber (s.a.v) şöyle buyurmuştur:

"Gecenin yarısı geçince (diğer bir ifadede de), gecenin son üçte biri kalınca, Cebbar olan yüce Allah, dünya semasına iner ve: "Tövbe eden yok mu, tövbesini kabul edeyim, istiğfar eden yok mu onu affedeyim. Dua eden yok mu, duasını kabul edeyim ve herhangi bir şey isteyen yok mu ona istediğini vereyim.” diye buyurur. Bu davet, sabah namazı vakti girinceye kadar aynı şekilde devam eder.”376

Amr b. Anbese’nin hadisinde ise şöyle buyurulur. "Gecenin son kısmında namaz kılmaya devam et. Çünkü o vakit, şahitli olan vakittir.”377 Gündüzün ve gecenin melekleri o vakitte hazır bulunurlar.

Yazar: Ebu Talip El-Mekki