Cariye ile ilişki caiz mi veyada cariye ile nikah oluyormuydu bir anlatırmısınız?
soru_sorar
Cariye ile ilişki caiz mi veyada cariye ile nikah oluyormuydu bir anlatırmısınız?
Cevap: Cariye ile ilişki caiz mi veyada cariye ile nikah oluyormuydu bir anlatırmısınız?
Hoca
İslamda Cariye ve hükmü
Müslümanların giriştikleri cihat sırasında esir edilen veyahut
para ile satın alınan kadın ve kızlar. Başkasının mülkü olan köle kadın.
"Câriye" sözcüğü denizin üzerinde akıp giden gemiye denir. Câriyeler de
efendilerinin emir ve hizmetleri çerçevesinde hareket etmeleri sebebiyle bu ismi
almışlardır (Ömer Nasuhi Bilmen, Hukuku İslâmiyye ve Istılâhâtı Fıkhıyye Kamusu,
III, 344).
Câriyeliğin kaynağı, savaş esiri kadınlardır. Savaş sonrasında
tıpkı erkek esirler hakkında olduğu gibi kadın esirler de ya karşılıksız olarak,
ya fidye karşılığı serbest bırakılırlar veya köle olarak gazilere dağıtılırlar.
Hiç şüphesiz bu alternatiflerden biri tercih edilirken, karşı tarafın elindeki
müslüman esirlerin durumu ve İslâm’ın maslahatı gözetilerek tercih yapılır.
Câriyelerin işgal ettikleri mevki ve tesir, köle ve azatlıların
mevki ve tesirlerinden aşağı değildir. Bu esirler kim olursa olsun cihada
katılan müslüman askerler arasında paylaştırılacak ganimetlerdendir. Câriyelik,
kölelik gibi, insanın yeryüzündeki mevcudiyeti kadar eskidir. Tarih boyunca
kendisinde bir kuvvet ve kudret gören, bir başkasını hizmetinde kullanmış ve ona
tahakküm etmiştir. Bunda kadınla erkeğin farkı yoktur. Köleler gibi câriyelerin
de alınıp satılması tabii olarak insanlığın geçirdiği sayısız merhaleden sonra
başlamış olması gerekir.
Bir zamanlar câriyelerin talim ve terbiyesi pek kazançlı bir iş
olduğundan, bu yolla para kazanmak isteyen kişi esir pazarına gider, zekâ ve
istidat sahibi bir câriye satın alır, ona şiir ve edebiyat, şarkı ve çalgı,
Kur’an okumak, ev idaresi gibi şeylerden birini öğrettikten sonra aldığı fiyatın
birkaç katına satardı. Bu câriyelerden bazıları, hanendelik, şiir veya
edebiyatta fevkalâde maharet sahibi olmalarından dolayı çok pahalı
satılırlardı.
Köleler gibi câriyeler de sahipleri tarafından azat
edilirlerdi. Esir azat etmek, İslâm nazarında önemli bir sevap olarak kabul
edildiği için, müslümanlar köle ve câriyelerini azat ederlerdi. Azat edilen
câriye veyahut köleye, efendisi tarafından ıtıknâme yani özgür olduğuna dair bir
belge verilirdi. İçlerinden bu ıtıknâmeleri muska gibi boyunlarına takanlar
vardı.
Câriyeler iyi muamele görürlerdi. Sert efendilere tesadüf eder
ve memnun olmazlarsa, diğer birine satılmasını teklif eder; arzusu yerine
getirilmediği takdirde kaçarak kendini sattırırdı. Bununla birlikte kıskançlık
yüzünden hırpalananlar da olurdu. Ayrıca câriyelere "halâyık" denirdi.
İslâm hukukunda câriyeler diğer kadınlardan farklı bir statüye
tabidirler. Efendileri nafakalarını ödemek ve iffetlerini korumak
mecburiyetindedirler. Onlara iyi davranılması da Kur’an’da emredilmektedir
(en-Nisa, 4/36). Efendileri, yediklerinden onlara yedirir, giydiklerinden
giydirirler. Azat edilmeleri sözkonusu edilmemiş olan câriyeler alınıp
satılabilirler. Ancak azat edilmeleri efendilerinin ölümüne bağlı olanlar, azat
edilmeleri karşılığında kendilerinden bir bedel talep edilmiş olanlar ya da
efendilerinden çocuk getirmiş olup "Ümmü Veled" statüsünü kazanmış olanlar
alınıp satılamazlar.
İslâm gerek kölelerin, gerek câriyelerin hürriyetlerine
kavuşturulmaları konusunda teşvikte bulunmuş, ayrıca bir çok suça keffaret
olarak azâd edilmelerini öngörerek hürriyetlerine kavuşmaları için gerekli
yolları çoğaltmıştır. Câriyelik ve kölelik, İslâm adına müslüman olmayan
toplumlarla yapılan savaşların ortaya çıkardığı bir kurum olup, bugün için
kendiliğinden ortadan kalkmış bulunmaktadır. Bunun için bu konuda teferruata
girmek gereksizdir.
M. Said ŞİMŞEK
cariye, Caroye