Nikahta baba kardeş ve nikahı kıyan kişi Şahid olabilir mi?

Buradaki yakınlardan iki sınıf anlaşılmaktadır. Birisi, tarafların anne-baba, dede-nine gibi usulları, oğul-kız ve torunları gibi füruları; diğeri de tarafların kardeşleri, amcaları, dayıları, teyze ve halaları gibi ikinci derecede yakınlarıdır.

Bunlardan ikinci kategoriye girenlerin şahitliği bütün mezheplere göre ittifakla caizdir, şahitlik yapabilirler.

Birinci sınıfa girenler hususunda ise, başta Hanbeliler olmak üzere bazı müçtehitler karşı çıksa da, Hanefi ve Şâfiî mezheplerine göre mümkün ve caizdir. Şâfiî mezhebinin bu husustaki görüşü şöyle: Evlenenlerin çocukları ve babalarının şahitliğiyle nikâh sabit olur ve akit gerçekleşir. (1)

Hanefî mezhebine göre ise şöyledir: Nikâh hususunda hâtip ile mahtubenin usul ve füruu da şahit olabilirler. Şu kadar var ki, bunların bilâhare bu nikâha müteallik bir dâvada şehadetleri muteber olmaz. Şöyle ki: Şahit zevcin veya zevcenin usul ve füruundan ise onun aleyhinde şehadet edebilirlerse de lehinde şehadet edemez.

Yani, evlenecek erkek ve kızın usulları: anne-baba-dede-nineleri; füruları: oğul-kız-torunları nikâhta şahit olabilirler. Yalnız bunların daha sonra nikâhla alakalı bir dâvada şahitliklerinin geçerliliği yoktur. Aleyhte şahitlik yapabilirler, ama lehlerinde şahitlik yapamazlar. (2)

Onların icap ve kabule dair olan sözlerini işitici hür ve mükellef iki müslim şahit veyahut o sıfat üzere bir müslim iki müslimenin (Müslüman kadının) hazır bulunmasıdır. Velev ki, şahitler tarafeynin (tarafların) usul ve fürûundan olsunlar. (3)

Şahitlerin karı-koca lehine yapacakları şahitliğin mahkemece reddedilmeyecek kimselerden olmaları şartı aranmaz. Eşlerin çocukları veya eşlerden birinin çocuklarının şehadetiyle yapılırsa evlilik sahihtir. Kendi velayet hakkı ile evlilikte veli olmaya uygun olan her kişi evlilikte şahit olmaya da uygundur. (4)

Eğer baba, akıl baliğ olmuş kızını, kızın izni olmasa dahi bir erkeğin veya iki kadının yanında evlendirir ve kızı da hazır olursa, baba ikinci şahit sayıldığından nikâh sahihtir. (Burada, baba kızının nikâhını bir erkeğin veya iki kadının yanında kıydığında ve bâliğa kızı da hazır olduğunda sahih oluyor. Şart olan iki şahitten biri de nikâhı kıyan baba oluyor. Binaenaleyh nikâh kıyan kimsenin şahit de olabildiğini anlamış oluyoruz). (5)

Bu nakillerden sonra şu hükmü anlıyoruz: Nikâhta kardeş, amca ve dayı şahit olabildiği gibi, baba ve oğul da şahit olabiliyor. Ancak ileride muhtemel bazı anlaşmazlıklarda ve davalarda yakınların davacı ve davalı lehine şahitlik yapamayacağından dolayı, varsa ve müsaitse, birinci derecede akrabalardan nikâh şahidinin olmamasına dikkat edilebilir.

Diğer bir husus da, nikâhı kıyan kişi de şahitlerinden birisi olabiliyor. Yani nikâhı kıyan kişiden ayrı olarak bir erkek veya iki kadın daha olunca nikâh sahih oluyor.

Dipnotlar: