Musahare nedir? Müsahere ne demek
Şema
MUSAHERE HAKKINDA ANSİKLOPEDİK BİLGİ
İSLAMDA MUSAHERE HAKKINDA GENİŞ BİLGİ
Sıhrî hısımlık, evlenme yoluyla meydana gelen akrabalık; kadının kan hısımlarıyla koca arasında kurulan akrabalık.
"Sıhr" kelimesi sözlükte "damat" ve "enişte" anlamlarına gelmektedir. Buna göre, bir kimse kızının veya kızkardeşinin evlenmesiyle kayınpeder ve kayınbirader olarak o kişinin sıhrî hısmı olur.
Musahere; kan bağından değil, akidten doğan bir hısımlık şeklidir. Karı kocadan birinin kan hısımları diğerinin aynı derecede sıhrî hısmı olur. Mesela bir kimse ile kocasının ana babası, erkek ve kızkardeşleri arasındaki hısımlık sıhrî hısımlıktır. Buna karşılık karı koca arasında hısımlık ilişkisi yoktur. Aynı şekilde karı kocanın hısımları arasında da bir ilişki yoktur. Mesela kocanın babası ile karısının babası arasında hısımlık ilişkisi yoktur.
"Haten" (damad) kökünden gelen "muhâtene" de "musahere" ile eşanlamlıdır. "Aliyyun hatenu Rasûlillah: Ali Allah Resûlünün damadıdır." Bu kelime kayınpeder anlamında da kullanılır. "Ebu Bekr ve Ömer hatenâ Rasûlillah: Ebu Bekir ve Ömer Rasûlüllah’ın kayınpederleridir" denilmiştir (el-Mutarrızî, el-Muğarrib, 138).
Kur’an’da "neseb" ve "sıhr" kelimeleri Furkân sûresinin 54. ayetinde, birlikte geçmektedir: "O sudan bir insan yaratıp onu neseb ve sıhriyet akrabalıklarına dönüştüren O’dur. Rabbinin her şeye gücü yeter. "
Allah insanları bir erkek ve bir dişiden yaratarak aralarına sevgi ve acıma duygusunu yerleştirmiş; evliliği neslin devamı, insanların birbirleriyle münasebeti ve akrabalık ilişkileri kurması için bir vasıta kılmıştır. Şüphesiz bu Allah’ın insanlar üzerine bir nimeti ve ihsanıdır: "Ey insanlar! Sizi bir tek nefisten yaratan ve ondan da eşini yaratan ve ikisinden birçok erkek ve kadınlar üreten Rabbinizden sakının. Adını kullanarak birbirinizden dilekte bulunduğunuz Allah’tan ve akrabalık haklarına riayetsizlikten de sakının. Şüphesiz Allah sizin üzerinizde gözetleyicidir" (en-Nisa, 4/1).
İslâm dini akraba ilişkilerine çok önem vermiş, akraba ile ilgiyi kesmeyi (kat-rahm) büyük günah saymış, sıla-ı rahmi, akraba ziyaretini farz kılmıştır. Bu konu ile ilgili ahlâkî tavsiyeler, fıkhî hükümler Kur’an ve Sünnette geniş olarak yer almaktadır.
İslâm hukukunda hısımlık üç kısma ayrılır:
1. Neseb (soy, kan) hısımlığı (karâbet-i nesebiye).
2. Sıhrî hısımlık (karâet-i sıhriye, musaheret).
3. Süt hısımlığı.
Bu üç grup akrabalıkta evlenme engeli teşkil eder (en-Nisa 4/23. Ayrıca bk. Muharremât).
Sıhriyet sebebiyle evlenilmesi yasak olanlar (hurmet-i musâhere) dört sınıftır:
1. Babanın eşi: Üvey anne, 2. Oğlun eşi: Gelin, 3. Eşin annesi: Kayınvâlide, 4. Eşin kızı: Kocanın kendisiyle zifafa girdiği eşinin kızı, yani kendisinin üvey kızı, (en-Nisa 4/23).
Bu dört grup sıhrî hısımla evlenmek ebedî olarak haramdır.
İki kızkardeşle aynı anda evlenmek de sıhrî civar hısımlığına girer ve buna göre baldız da geçici olarak haramdır. Yani bunlardan biri ile evlilik her suretle olursa olsun yani ölüm veya talakla sona erdiği takdirde diğeri ile evlenmek mümkündür.
Sıhrî hısımlıktan dolayı evlenme yasağının birçok hikmet ve faydası vardır: Bilindiği gibi İslâm hukukunda kendileriyle evlenmek haram olan yakın akraba (mahrem)’nın bir arada bulunmaları yasak değildir. Böyle bir yasaklığın bulunmaması, akrabaların birbirlerine cinsî ve şehevî duygularla değil, saygı ve şefkat duygularıyla yakın olmalarının bir sonucudur. "Mahrem" kelimesinin anlamı da esasen "hürmet edilen"dir. Akraba arasındaki bu hürmet duygusu doğuştan gelen (fıtrî) bir his, İslâmî terbiyenin geliştirdiği bir ahlâk ve ilâhî bir kanundur. Sıhrî hısımlar arasındaki evlenme yasağı hükmü kadının ve erkeğin maslahatına olan bir hükümdür. Çünkü kadının yanına kocasının babasıyla oğulları, erkeğin yanına da karısının annesi ve kızları giremeyecek olsalar kadın evinde hapsedilmiş olur. Akrabalığın gerektirdiği zarurî münâsebetler kesilerek karı kocanın aleyhine bir durum ortaya çıkmış olur (Ö.N.Bilmen, Hukuk-ı İslâmiye ve Istılâhat-ı Fıkhiyye Kamusu, II, 99).
Sıhriyetin evlenme engeli olmasıyla ilgili bazı hükümler şöyledir:
– Sıhriyet dolayısıyla haram olan kadınlar neseb yönünden haram oldukları gibi süt yönünden de haram olurlar. Meselâ bir erkek için karısının neseb yönünden annesiyle ve kızıyla evlenmek caiz olmadığı gibi, karısının süt annesiyle ve süt kızıyla evlenmek de caiz değildir (Ö.N.Bilmen, a.g.e., II, 99).
– Sıhriyet sebebiyle haramlık cima yapmakla sabit olduğu gibi, dokunmak, öpmek ve şehvetle ferce bakmakla da sabit olur.
– Bir kimse bir kadınla zina etse, o kadının anası, anasının anası… ve kızı, kızının kızı o adama haram olur. Yine zina olunan kadında zina eden erkeğin babasına, babasının babasına… oğluna, oğlunun oğluna… haram olur.
Şafiî mezhebine göre zina sıhrî hısımlıktan dolayı evlenme yasağı doğurmaz (Fetâvây-ı Hindiyye II, 278 A.Akgündüz, Türk Hukuk Tarihi, II, 72).
Halit ÜNAL
Cevap: Musahare nedir? Müsahere ne demek
mum
MUSÂHERE
(bk. SIHRİYYET).
SIHRİYET KAVRAMI
İSLAMDA SIHRİYET
(الصهريّة)
Evlilik sebebiyle oluşan hısımlık anlamında fıkıh terimi.
Sıhr (çoğulu eshâr) kelimesi eritmek, karıştırmak ve yaklaştırmak gibi mânalara gelen shr kökünden türemiş olup evlilik bağı tarafların ve yakınlarının birbirine kaynamasını ve karışmasını sağladığı için bu yolla meydana gelen hısımlığa sıhriyyet denmiştir. Dilcilerin bir kısmına göre sıhriyet eşlerden biriyle diğerinin akrabaları, diğer bir kısmına göre ise yalnız erkekle karısının akrabaları arasındaki hısımlığı ifade eder. Başka bir kullanıma göre evlilik sebebiyle erkek tarafından olan hısıma hamû (çoğulu ahmâ), kadın tarafından olan hısıma haten (çoğulu ahtân) adı verilir. Kur’ân-ı Kerîm’de sıhr kelimesi evlilikten doğan hısımlık anlamında bir âyette geçer ve insanlar arasında yaratılan soy (kan) bağı ve evlenme ile meydana gelen hısımlık bağı ilâhî kudretin delilleri arasında sayılır (el-Furkān 25/54). Diğer bir âyette aynı kökten gelen bir kelime fiil kalıbında ve sıcaklık sebebiyle eritme mânasında kullanılmıştır (el-Hac 22/20). Hadislerde shr kökünden türeyen kelimeler değişik sözlük anlamlarıyla kullanıldığı gibi bazı hadislerde sıhr eşin bütün kabilesini kapsayacak bir içerikte geçer (Wensinck, el-MuǾcem, śhr md.). Meselâ Benî Mustaliķ seferinden sonra Hz. Peygamber’in savaş esiri Cüveyriye ile evlenmesi üzerine ashabın nezaketen onun bütün yakınlarını serbest bırakırken kullandığı Resûlullah’ın eshârı ifadesinde bu anlam söz konusudur (Müsned, VI, 277). Fıkıh terimi olarak sıhriyet ve musâheret evlilik sebebiyle meydana gelen hısımlık demektir (evlenme engeli teşkil eden derecesi için aş.bk.). Bu hısımlık sebebiyle oluşan evlilik engeline hürmet-i musâhere denilir. Fıkıh literatüründe sıhr ve eshâr kelimeleri erkeğin gerek kendisi gerekse babası, oğlu veya mahrem akrabaları tarafından yapılan evlilik dolayısıyla hısım olunan belirli kişileri ifade etmek üzere de kullanılır; bu bağlamda evlenilmesi yasaklanmış yakınlar anlamı söz konusu değildir. Meselâ Muhammed b. Hasan’a göre lehine vasiyette bulunulanlar arasında eshâr zikredilmişse zevcenin, üvey annenin ve oğlun karısının mahrem akrabalarıyla mahrem derecesindeki erkek akrabaların eşleri bu kapsamda sayılır; zevce, üvey anne ve kardeşin karısı bu kapsama girmez. Lehine vasiyette bulunulanlar arasında ahtânın zikredilmesi halinde mahrem kadın akrabaların eşleri bu kapsama girer (Kâsânî, VII, 351). Türk hukukunda sıhriyet hısımlığına kayın hısımlığı veya dünür hısımlığı denilmekte olup kayın hısımlığı meydana getirmiş olan evlilik sona ermiş olsa bile eşlerden biriyle diğerinin üst soyu veya alt soyu arasında evlenme yasaktır (Türk Medenî Kanunu, md. 129).
İslâm aile hukukunda belli dereceye kadar sıhrî hısımlık da, kan ve süt hısımlığı gibi evlenme engeli teşkil eder. Bu sebeple sıhrî hısımlık bağı kişinin sosyal ve ailevî çevresini oluşturması, akrabalık ilişkilerini ve sorumluluklarını yakından ilgilendirmesi yanında aile hukukunun önemli bir konusunu meydana getirir. Sıhrî hısımlık sebebiyle evlenilmesi ebediyen haram olan kadınlar dört grupta toplanır: 1. Babanın ve dedelerin eşleri, yani kişinin üvey anneleri ve üvey nineleri. 2. Oğul ve erkek torunların eşleri. 3. Kayınvâlide ile eşin baba ve anne tarafından nineleri. 4. Eşin başka kocadan olan kızlarıyla kız torunları. Ancak son gruptakilerin evlenilmesi haram olanlar kapsamına girmesi için nikâh akdi yeterli olmayıp zifafın da gerçekleşmesi gerekir. Kadının evlenmesi söz konusu olduğunda yukarıda sayılanlarla aynı derecedeki erkek akrabalar düşünülmelidir. Kişinin evlendikten sonra cinsel ilişkide bulunmadan boşadığı kadının kızıyla evlenmesinin haram olmadığı konusunda ittifak vardır; buna karşılık cinsel ilişkide bulunmadan kadının ölmesi, yine ilişkide bulunmadan halvet halinde bulunmaları durumunda sıhrî hısımlığın meydana gelip gelmeyeceği hususunda ihtilâf edilmiştir (Muvaffakuddin İbn Kudâme, VII, 93). Öte yandan gelinin başka kocadan olan kızı, diğer bir ifadeyle kişiye oğlunun üvey kızı haram değildir. Sıhriyet sebebiyle evlenilmesi haram olanlar süt emme sebebiyle de haram olur. Buna göre kişiye eşinin süt yönünden usul ve fürûu ebediyen haram olduğu gibi iki sütkızkardeşten biriyle evli kalındığı sürece diğeriyle evlenmek de geçici olarak haramdır.
musahara ne demek, Hürmeti musahere, sıhriyet ne demek