Hümeze Süresi Nüzul Sebebi
Hoca
Hümeze Süresi Nüzul Sebebi
Sûre Mekke-i Mükerreme’de nazil olmuştur ve bunda icma vardır.[1] Nitekim İbn Merduye’nin yaptığı rivayete göre, İbn Abbas (r.a.) şöyle demiştir: Hümeze Sûresi Mekke’de inmiştir. [2]
Ancak Hibetullah ibn Selâme medenî olduğuna dair bir kavil de nakletmiştir.[3]
Allâme Zemahşerî’ye göre, bu sûre Kıyamet Sûresi’nden sonra inmiştir. [4]
1- Veyl bütün hümeze-lümeze güruhuna!
Bu surenin nüzul sebebi ve kimin hakkında indiği ile ilgili rivayetler:
1- İbnu Ömer ve Osman’a göre Übey İbni Halef hakkında indirildi.
İbnu Ömer ve Osman’dan İbnu Ebî Hatim anlattı.
Biz daima işitirdik ki, Hümeze: 104/1 âyeti Übey İbni Halef hakkında indirildi. [5]
2- İbn Abbâs, Süddî, Atâ ve Kelbî’ye göre ayet Ahnes İbni Şerik (veya Şüreyk) hakkında indirildi. [6] Rasulullah (s.a.) başta olmak üzere insanlara kaş göz işareti yapıp gıybet ediyordu, demişlerdir.[7]
el-Ahnes ibn Şüreyk daha sonra müslüman ve müellefe-i kulûb’dan olduğu için Alusi bu görüşü uzak görür.[8]
3- İbn Cerir et-Taberi’ye göre Cümeyl İbni Âmir Cumahî hakkında indirildi.
Rikka ehlinden olan birinden İbnu Cerîr anlattı:
Sure, Cümeyl İbni Âmir Cumahî hakkında indirildi. [9]
4- İbn İshak ve İbn Münzir’e göre Ümeyye İbni Halef hakkında indirildi.[10]
Muhammed b. İshak ve Süheyli dediler ki: Biz bu sürenin Ümeyye b. Halef hakkında indiğini duyardık. [11]
İbni Cerir, Osman ve İbni Ömer’den de bunu rivayet etti. [12]
İbnu İshâk’tan îbnu Münzir anlattı:
Ümeyye İbni Halef, Rasûlullah’ı gördüğü zaman onu hemz ve lemz ederdi (kaş, göz ile işaret). Allahü Teâlâ, Hümeze: 104/1 âyetini ve sûrenin tamamını indirdi. [13]
5- Urve’ye göre sure, el-As ibn Vâil es-Sehmî hakkında indirildi.[14]
6- İbn Cüreyc ve Mukatil’e göre el-Velîd ibnu’l-Muğîra hakkında indirildi.[15] Peygamber (s.a.)’i gıybet ediyor, yüzüne karşı da incitiyordu, dedi.[16]
7- Ebu Hayyan şöyle diyor: Ahnes b. Şurayk veya As b. Vail, Cemil b. Mamer, Velid b. Muğire ya da Ümeyye b. Halef hakkında indiğine dair sözler vardır. Tamamı hakkında inmiş de olabilir. Aslında bu vasıflan barındıran herkes için umumidir.[17]
8- Buna göre lafız, asıl olarak muayyen bir şahsı gösteriyorsa da hüküm umumidir. Allah Tealâ’nm Nun süresindeki: "Alabildiğine yemin edene boyun eğme…" (10-15.) ayetleri de böyledir. Allah Tealâ sıfatları ardarda sıraladı ve aslında muayyen bir insan tipini murat ettiği anlaşıldı.
Muhakkik ve usulcülerde genel kaide, sebebin hususiliğine ve lafzın umumiliğine ters olmamasıdır. [18]
Her halükarda, sebebin hususiliğini değil lafzın umumîliğini göz önünde bulundurmak gerekir.[19]
Âyetin iniş sebebi özellik arzetmekle beraber, mana ve maksat, hüküm ve muhteva bakımından genellik arzettiğinde şüphe yoktur. O bakımdan kaypak, dönek her maddeciyi, ikiyüzlü münafığı, arkadan çamur atıp mü’minleri küçük düşürmek isteyenleri ve dolayısıyla inkarcı her nankörü kapsamına almakta ve hepsi hakkında indiği sonuç olarak ortaya çıkmaktadır. [20]
____________________
[1] Celal Yıldırım, İlmin Işığında Asrın Kur’an Tefsiri, Anadolu Yayınları: 13/6890; Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/969.
[2] Şevkanî, Fethü’l-kadîr: 5/492; Celal Yıldırım, İlmin Işığında Asrın Kur’an Tefsiri, Anadolu Yayınları: 13/6890.
[3] İbnul-Cevzî, age. IX,226. Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/969.
[4] Tefsîrü’l-Keşşaf: 4/794; Celal Yıldırım, İlmin Işığında Asrın Kur’an Tefsiri, Anadolu Yayınları: 13/6890; Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/969.
[5] İmam Celaleddin es-Suyuti, Lubabu’n-Nukul Fi Esbabi’n-Nuzul, Fatih Yayınevi: 2/727. îbnu’l-Cevzî, age. IX,226; Kurtubî, age. XX, 125. Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/969; Celal Yıldırım, İlmin Işığında Asrın Kur’an Tefsiri, Anadolu Yayınları: 13/6890.
[6] İmam Celaleddin es-Suyuti, Lubabu’n-Nukul Fi Esbabi’n-Nuzul, Fatih Yayınevi: 2/727-728; îbnu’l-Cevzî, age. IX,226; Kurtubî, age. XX, 125. Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/969; Celal Yıldırım, İlmin Işığında Asrın Kur’an Tefsiri, Anadolu Yayınları: 13/6890.
[7] Vehbe Zuhayli, Tefsiru’l-Münir, Risale Yayınları: 15/624.
[8] Alûsî. age. XXX,230. Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/969.
[9] Taberî, age. XXX,189. İmam Celaleddin es-Suyuti, Lubabu’n-Nukul Fi Esbabi’n-Nuzul, Fatih Yayınevi: 2/728; Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/969. Abdulfettah El- Kâdi, Esbab-ı Nüzul, Fecr Yayınevi: 477.
[10] Vehbe Zuhayli, Tefsiru’l-Münir, Risale Yayınları: 15/624.
[11] Razi,XXXII/91. Vehbe Zuhayli, Tefsiru’l-Münir, Risale Yayınları: 15/624.
[12] Vehbe Zuhayli, Tefsiru’l-Münir, Risale Yayınları: 15/624.
[13] Suyûtî, Lübâbu’n-Nukûl, II, 199-205; İmam Celaleddin es-Suyuti, Lubabu’n-Nukul Fi Esbabi’n-Nuzul, Fatih Yayınevi: 2/728; Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/969; Celal Yıldırım, İlmin Işığında Asrın Kur’an Tefsiri, Anadolu Yayınları: 13/6890.
[14] îbnu’l-Cevzî, age. IX,226; Kurtubî, age. XX, 125; Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/969
[15]îbnu’l-Cevzî, age. IX,226; Kurtubî, age. XX, 125; Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/969
[16] Vehbe Zuhayli, Tefsiru’l-Münir, Risale Yayınları: 15/624.
[17] el-Bahru’l-Muhit, VIII/510. Vehbe Zuhayli, Tefsiru’l-Münir, Risale Yayınları: 15/625.
[18] Vehbe Zuhayli, Tefsiru’l-Münir, Risale Yayınları: 15/625.
[19] Abdulfettah El- Kâdi, Esbab-ı Nüzul, Fecr Yayınevi: 477.
[20] Celal Yıldırım, İlmin Işığında Asrın Kur’an Tefsiri, Anadolu Yayınları: 13/6891-6892.
Cevap: Hümeze Süresi Nüzul Sebebi
mum
hümeze suresinin nüzul sebebi,
hümeze suresinin indiriliş sebebi
Nüzul Sebebi:
Ata’, Kelbi ve Süddi, bu sure Ahnes b. Şurayk hakkında indi; Rasulul-lah (s.a.) başta olmak üzere insanlara kaş göz işareti yapıp gıybet ediyordu, demişlerdir.Mukatil, Velid b. Muğire hakkında indi; Peygamber (s.a.)’i gıybet ediyor, yüzüne karşı da incitiyordu, dedi. Ümeyye b. Halefin de bunu yaptığı rivayet edilmiştir.Muhammed b. İshak ve Süheyli dediler ki: Biz bu sürenin Ümeyye b.Halef hakkında indiğini duyardık.[4] İbni Cerir, Osman ve İbni Ömer’den de bunu rivayet etti.Ebu Hayyan şöyle diyor: Ahnes b. Şurayk veya As b. Vail, Cemil b. Mamer, Velid b. Muğire ya da Ümeyye b. Halef hakkında indiğine dair sözler vardır. Tamamı hakkında inmiş de olabilir. Aslında bu vasıflan barındıran herkes için umumidir.[5]Buna göre lafız, asıl olarak muayyen bir şahsı gösteriyorsa da hüküm umumidir. Allah Tealâ’nm Nun süresindeki: Alabildiğine yemin edene boyun eğme…" (10-15.) ayetleri de böyledir. Allah Tealâ sıfatları ardarda sıraladı ve aslında muayyen bir insan tipini murat ettiği anlaşıldı.Muhakkik ve usulcülerde genel kaide, sebebin hususiliğine ve lafzın umumiliğine ters olmamasıdır
hümeze suresi nuzul sebebi, hümeze suresi iniş sebebi, hümeze suresinin indiriliş sebebi