Divan Edebiyatı Genel Özellikleri ve Önemli Temsilcileri

Ateş-i Bahar
Divan Edebiyatı Genel Özellikleri ve Önemli Temsilcileri

Divan Edebiyatının Genel Özellikleri

Divan edebiyatı Türklerin İslâm dinini benimsemesinden sonra ortaya çıkan yazılı edebiyattır. Arap ve Fars edebiyatının etkisi altında gelişmiştir. Bu etki, Arapca ve Farsça sözcüklerin Türkçe’ye girmesinin yanı sıra, bu dillerin anlatım biçimlerinin benimsenmesiyle de kendini gösterir. Bu edebiyata Divan edebiyatı denmesinin nedeni, şâirlerin şiirlerini divan denen el yazması kitaplarda toplamış olmalarıdır

İslâm dininin benimsenmesinden sonra, Kur’an’ın Arapca olmasından dolayı pek çok toplumun kültür dili değişime uğradı. İranlılar 9. yüzyılda edebiyat ürünlerini, Yeni Farsça diye adlandırılan bir dille vermeye başladılar. İran edebiyatının bu ürünlerinden Türk edebiyatı büyük ölçüde etkilenmiştir

Bu bölümden tam yararlanmak için aşağıdaki sayfalar size yardımcı olabilir:

» Divan Edebiyatı Nazım Biçimleri » Divan Edebiyatının Tarihi Gelişimi
» Divan Şiirinin Konuları ve Özellikleri » Divan Edebiyatında Düz Yazı (Nesir)
» Divan Edebiyatının Önemli Temsil. » Divan Edebiyatının Genel Özellikleri

Öte yandan Anadolu’da kurulan Türk devletleri, resmi yazışma dili olarak Arapca ve Farsça’yı kullandılar. Bu durum edebiyat dilinin değişmesine de yol açtı. Özellikle saray çevresindeki şairler ve yazarlar, yapıtlarını Arapca ve Farsça yazmaya başladılar. Osmanlı Devleti döneminde Arapca ve Farsça’nın yoğun etkisinde kalmış olan Osmanlıca dili divan edebiyatında kullanılan ana dildir

1. Nazım birimi genellikle beyittir ve cümle beyitte tamamlanır. Beyit, cümleye egemendir
2. Nazım ölçüsü aruz dur
3. Dili Arapca, Farsça, Türkçe karışımı olan Osmanlıca dır
4. Şiirlerde tam ve zengin uyak kullanılmıştır
5. Şiirlerin konuyu içeren başlıkları olmadığı için nazım biçimlerine göre adlandırılmışlardır
6. Klişe bir edebiyattır. Duygu ve düşünceler değişmez sözlerle (Mazmun) anlatılır
7. Anlatılan şey değil, anlatış biçimi ön plandadır
8. Soyut bir edebiyattır. İnsan ve doğa gerçekte olduğundan farklı ele alınmıştır
9. Aydın zümrenin edebiyatıdır. Medrese kültürü hakimdir. Genellikle saraya ve çevresine seslenir
10. Sanatlara bolca yer verilmiş, sanat yapmak amaç durumuna gelmiştir
11. Ulusal bir edebiyat olmayıp dinin etkisiyle şekillenmiştir. Arap ve İran edebiyatının etkisi çok fazladır
12. Şiirde daha çok aşk, sevgili, içki, din ve kadercilik gibi konular işlenmiştir
13. Nazım ön planda tutulmuş, nesre pek az yer verilmiştir
14. Nesir alanında tezkireler (edebiyat tarihi görevini gören biyografik eser), münşeatlar (mektuplar), tarihler, dini metinler ve nasihatnamelere de rastlanmaktadır. Bunlarda da sanat yapma amacı ön plandadır
15. 13.yüzyılda gelişmeye başlamış 16. ve 17. yüzyıllarda en olgun dönemini yaşamış, 19.yüzyılın sonlarına kadar sürmüştür

Divan Edebiyatının Önemli Şair ve Yazarları

HOCA DEHHANİ: 13. yüzyılda yaşamıştır. Din dışı konularda şiir yazan ilk divan şairidir. Divanı vardır

MEVLANA: XIII.yüzyılda yaşamıştır. Birkaç Türkçe beyit dışında, tüm şiirlerini Farsça ile yazan ünlü tasavvuf şairidir. Oğlu Sultan Veled de tasavvufi konuları işleyen bir şair olarak bilinir. Mesnevi, Divan-ı Kebir, Mektubat, tanınmış eserleridir

ALİ ŞİR NEVÂİ: Çağatay lehçesinin en güzel örneklerini veren şair 15. yüzyılda yaşamıştır. Muhakemetü l-Lugateyn adlı eserinde Türkçe nin Farsça dan daha üstün bir dil olduğunu savunmuştur. Hamsesi vardır. Anadolu dışında Türkçe şiir yazan ilk şairdir

Bu bölümden tam yararlanmak için aşağıdaki sayfalar size yardımcı olabilir:

ŞEYHİ: 15. yüzyılda yaşamıştır. Harnâme adlı eseri edebiyatımızda ilk fabl türü eser olarak bilinmektedir. Mesnevi alanında başarılı olmuştur

SÜLEYMAN ÇELEBİ: 15. yüzyılda yaşamıştır. Hz. Muhammed için yazdığı Vesilet-ün-Necat (mevlit) adlı mesnevisiyle tanınmış bir şairdir. (İslam edebiyatında Hz. Muhammed in hayatını anlatan eserlere SİYER denir)

FUZÛLİ: Fuzuli 16. yüzyılın en güçlü şairlerindendir. Arapca, Farsça, Türkçe divanı olan tek şairdir. Eserlerini Azeri lehçesiyle yazmıştır. Divan edebiyatının en lirik şairi olarak kabul edilmektedir. Ona göre yaşamın anlamı acı çekmekle özdeştir. Platonik bir aşk arayışı vardır. Din dışı konularda yazmakla birlikte tasavvuftan da etkilendiği bilinmektedir. Kendisine bağlanan maaşı almasında güçlük çıkaran memurları şikayet etmek için yazdığı Şikayetnâme adlı mektubu edebiyatımızdaki en ünlü yergilerden biridir. Divanlarından başka bir naat olan Su kasidesi, Leyla vü Mecnun mesnevisi, Peygamber ailesini anlattığı Hadikat-üs-Süeda sı Şah İsmail ile II:Bayezid i karşılaştırdığı Beng ü Bâde si ve tıp bilgisini sergilediği Sıhhat ve Maraz ı en tanınmış eserleridir

BÂKİ: Baki,16. yüzyıl şairlerindendir. Döneminde şairler sultanı olarak tanınmış ve saratın bütün olanaklarından yararlanmıştır. İyi bir medrese eğitimi gördüğü bilinmektedir. Dünya nimetlerinin hepsinden yararlanma anlayışındadır. Kanuni nin ölümü üzerine yazdığı mersiyesi çok tanınmıştır. Divanı vardır

NÂBİ: 17. yüzyıl şairlerindendir. Divan edebiyatında didaktik şiirler yazmasıyla bir yenilik olarak kabul edilmektedir. Din, töreler ve sosyal yaşamla ilgili öğütler verir. Nâbi nin Divan ından başka Hayriye, Hayrâbâd adlı iki didaktik eseri, gezi notlarını içine alan Tuhfet-ül Harameyn i ve Münşeat adlı eserleri vardır

NEFİ: Nefi , 17. yüzyıl şairlerindendir. Edebiyatımızdaki en ünlü kaside şairi olarak bilinir. Övgülerindeki ve yergilerindeki aşırılıklarıyla ünlüdür. Yazdığı hicviyelerindeki aşırılık boğdurulmasına neden olmuştur. Hayal gücü çok zengin olan Nefi nin somut benzetmelerden yararlanması da belirgin bir özelliğidir. Türkçe ve Farsça divanı olan Nefi nin ayrıca hicviyelerini topladığı Sihamı-ı Kaza adlı bir eseri de vardır

NEDİM: 18.yüzyıl şairlerinden olan Nedim, Lale Devri nin şairi olarak bilinir. Eserlerinde aşk, içki, zevk ve sefayı işler. Mahallileşme akımı nın önderi olan şairin Halk edebiyatından da etkilendiği bilinmektedir. Şiirlerinde halkın ağzından alınma deyimler olduğu gibi, halkın konuşma diline de oldukça yaklaşmıştır. Samimi ve içten bir söyleyişi olan Nedim, şarkılarıyla tanınmıştır. Divan şiirindeki klişeleri (mazmunları) bir ölçüde yıkmış olan şairin Divan ı vardır

ŞEYH GALİP: Divan edebiyatının 18.yüzyılda yaşamış son büyük şairidir. Galatasaray Mevlevihanesinde şeyhlik yapmıştır. Nabi nin Hayrâbâd ına nazire olarak ve Mevlânâ nın mesnevisinden etkilenerek yazdığı Hüsn-ü Aşk adlı meşhur mesnevisinde, tasvvuf konusundaki düşüncelerini ortaya koyar. Bu eserinde allegorik (sembolik) bir anlatım kullanan şair hayal gücünden ve masal ögelerinden de yararlanmıştır

EVLİYA ÇELEBİ: (17.yy) Edebiyatımızda gezi türünün ilk örneklerini veren yazar, usta bir gözlemcidir. Elli yıllık bir süre içinde gezdiği yerleri konuşma diline yakın bir dille anlatmıştır. Anlatımında abartılı olmakla birlikte, Divan nesrinin kalıplarını da kırmıştır. 10 ciltlik Seyahatnâme adlı eseri çok tanınmıştır

NOT: Divan edebiyatının nesir yazarı olarak tanınan diğer önemli yazarları şunlardır:

SİNAN PAŞA: (15.yy) Tazarrunâme adlı süslü nesri ile tanınır

MERCİMEK AHMET: (15.yy) Farsça dan çevirdiği Kabusnâme adlı eseriyle tanınır

NAİMÂ: (17.yy) Kendi adıyla anılan ( Naima Tarihi ) adlı tarih eserinin yazarıdır

KATİP ÇELEBİ: (17.yy) Batılıların Hacı Kalfa dedikleri yazar ve düşünürdür. Arapca, Farsça, Fransızca, Latine bilen yazarın tarih, coğrafya, matematik konularında yazılmış eserleri vardır

Cevap: Divan Edebiyatı Genel Özellikleri ve Önemli Temsilcileri

@YŞE
teşekkürler bilgiler için.

Yanıt: Divan Edebiyatı Genel Özellikleri ve Önemli Temsilcileri

esin-ti
Paylaşım için Allah (c.c.) razı olsun..

Soru: Divan Edebiyatı Genel Özellikleri ve Önemli Temsilcileri

Kerîm’î
Allah razı olsun çok severim divân edebiyatını gerçekten

divan edebiyatının genel özellikleri, divan edebiyatı genel özellikleri, divan edebiyatı temsilcileri