İbadetlerde gösteriş yapmak
Hükümdar
İbadetlerde gösteriş yapmak
Riya, sözlük anlamı itibariyle, bir şeyi olduğunun tersine göstermek, gösteriş yapmak demektir. Dini terim olarak ise, ahiret amellerini yaparak ahiret yolunda olduğunu göstererek, dünya arzularına kavuşmak, dünya kazancına dini alet etmek demektir. Ayrıca, yaptığı ibadetleri başkalarına göstererek, insanların sevgisini kazanmaktır. Hadis-i şerifte; (Dünyada riya ile ibadet edene, kıyamet günü, Ey kötü insan! Bugün sana sevab yoktur. Dünyada kimler için ibadet ettin ise, sevablarını onlardan iste denir) buyuruldu.
Riyanın zıddına, aksine ise, İhlas denir. İhlas, dünya faydalarını, menfaatlerini düşünmeyip ibadetlerini yalnız Allahü teâlânın rızası için yapmak demektir. İhlas sahibi olan bir kimse, ibadet yaparken başkalarına göstermeyi hiç düşünmez. Böyle bir kimsenin yaptığı ibadetleri, başkalarının görmesi, bunun ihlasına zarar vermez. Hadis-i şerifte; (Allahü teâlâyı görür gibi ibadet et! Sen görmüyor isen de, O, seni görmektedir) buyuruldu.
Başkalarının sevgisine ve methetmelerine kavuşmak için, dünya işleri ile, onlara iyilik yapmak da, riya olur. İbadet ile olan riya bundan daha fenadır. Allahü teâlânın rızasını hiç düşünmeden yapılan riya ise, hepsinden daha fenadır. Hadis-i şerifte; (Sizde bulunmasından en çok korktuğum şey, şirk-i asgara yakalanmanızdır. Şirk-i asgar, riya demektir) buyuruldu.
İbadet yaparak Allahü teâlâdan dünya menfaatlerini istemek, riya olmaz. Yağmur duasına çıkmak, istihare yapmak böyledir. Ücret ile imamlık, hatiblik, muallimlik yapmak, sıkıntıdan, hastalıktan ve fakirlikten kurtulmak için ayet-i kerimeler okumak da, böyledir denildi. Bunlarda hem ibadet, hem de menfaat niyetleri bulunmaktadır. Ticaret maksadı ile hacca gitmek de böyledir. İbadet niyeti hiç bulunmazsa riya olurlar. İbadet niyeti çok olursa, sevab hasıl olur.
İbadetlerini başkalarına göstermek; onlara öğretmek ve teşvik etmek niyeti ile olursa, riya olmaz ve çok sevab olur. Ramazan orucunu tutmakta riya olmaz. Allahü teâlânın rızası için namaza başlayıp, sonradan hasıl olan riyanın zararı olmaz.
Riya ile yapılan farzlar sahih olur, ibadet borcu ödenmiş olur ise de, sevabı olmaz. Et ihtiyacını karşılamak niyeti ile, kurban kesmek caiz olmaz. Allahü teâlâ için ve bir insan için birlikte niyet ederek kurban kesmek caiz değildir. Allahü teâlânın rızası için olmayıp, yalnız hacdan, gazadan gelen için ve gelen emiri, reisi karşılamak için kesilen hayvan leş olur. Kesmesi ve yemesi haram olur.
Riyadan korkarak ibadeti terk etmek caiz değildir. Allahü teâlânın rızası için namaza durup, namazı bitirinceye kadar hep dünya işlerini düşünürse, namazı sahih olur.
Şöhrete sebep olacak şekilde giyinmek riya olur. Din adamlarının, temiz, kıymetli elbise giymeleri lazımdır. Bunun için, imamların, cuma ve bayram günleri ziynetli elbise giymeleri sünnettir.
Şöhret için vaaz vermek, nasihat etmek, kitap yazmak riya olur. Münakaşa etmek, başkalarından üstün görünmek ve övünmek için ilim öğrenmek yahut dünyalık yani mal, mevki elde etmek için ilim öğrenmek de, riya olur. Riya haramdır.
Allahü teâlâ için olan ilim, Allahü teâlâdan korkmayı artırır ve kendi ayıplarını görmeye sebep olur. İlmini dünya kazancına, mala ve mevkiye kavuşmaya vasıta eden din adamlarına, ulema-i su yani kötü din adamı denir.
Herkesin yanında sünnetlere uygun olarak, yalnız iken ise, edeblere uymayarak yapılan ibadetler, riya olur. Hadis-i şerifte; (Başkalarına gösteriş için namazını güzel kılan, yalnız olduğu zaman böyle kılmayan, Allahü teâlâyı tahkir etmiş olur) buyuruldu.
Netice olarak ibadet, Allahü teâlânın rızasına kavuşmak için yapılır. Başkasının muhabbetine, sevgisine, ihsanına kavuşmak için yapılan ibadet, ona tapınmak olur. Allahü teâlâya ihlas ile ibadet etmemiz emrolundu. Hadis-i şerifte; (Allahü teâlânın birliğine iman edenden, namazı ve zekatı ihlas ile yapandan Allahü teâlâ razı olur) buyuruldu.
Osman Ünlü
ibadetlerde gösteriş yapmak ikiyüzlülük
mum
Gösteriş için ibadet yapanlar hakkında hadis
Rasulullah (sav):
‘İnsanlara duyurmak için bir amel işleyeni, Allah Kıyamet günü insanlar önünde teşhir eder. Gösteriş için bir amel işleyeni, Allah Kıyamet günü insanlar önünde rezil eder‘ buyurdu.
gösteriş için ibadet yapanlar, ibadetlerde gösteriş yapmak ikiyüzlülük, gösteriş için ibadet hadis