Bütün atasözleri ve anlamları
Atasözleri ve anlamları Aba vakti yaba, yaba vakti aba; Bir işin vaktini iyi seçmeyen, kışın yaz işi, yazın kış işi yapan kimseler için kullanılır.
Abdal düğünden, çocuk oyundan usanmaz; Herkes kendine uygun işlerden hoşlanır.
Abdal tekkede, hacı mekkede bulunur; Her insan kendine uygun bir yerde oturur.
Abdalın karnı doyunca gözü papucundadır; Misafirliğe yalnız yemek için giden görgüsüz kimseler için söylenir.
Abdalın yağı çok olursa gah borusuna çalar, gah gerisine; Görgüsüz kimsenin eline fazla mal veya para geçince, olur olmaz işlere sarf eder.
Acele işe şeytan karışır; Acele yapılan işten hayır gelmez.
Acemi katır kapı önünde yük indirir; İşi münasip şekilde yapmayanlarla alay etmek için söylenir.
Acemi nalbant kürt eşeğinde dener kendini; Acemi tecrübesiz kimseler fakir fukarada tatbikat görürler.
Acı acıyı bastırır, su sancıyı; Yeni felekatler eskilerinin acısını unutturur.
Acı patlicanı kırağı çalmaz; Cefakeş kimselerin ufak tefek rahatsızlıklardan, sıkıntılardan mütessir olmadığını ifade eder.
Acı söz insanı dininden, tatlı söz yılanı deliğinden çıkarır; Onuru yaralanan insan şiddetli olarak karşı koyar.
Acıkan doymam, susayan kanmam sanır; İhtiyaçları tatmin edilmeden önce insan onlar hakkında mübalağalı düşünür.
Acıklı başta akıl olmaz; Müstarip insan makul bir şekilde düşünemez.
Acındırırsan arsız olur, acıktırırsan hırsız olur; Anneler ve babalar çocuklarının maddi ve manevi ihtiyaçları karşısında makul davranmazlarsa onların ahlakını bozarlar.
Aç ile yatınca arada dilenci doğar; Evlenenlerin maddi şartları hesaba katmaları lazımdır.
Aç aman bilmez, çocuk zaman bilmez; Aç da çocuk da akla göre hareketler etmez.
Aç ayı oynamaz; İnsan ve hayvan, her şeyden önce karnını doyurmayı düşünür.
Aç doymam tok acıkmam sanır; İnsan içinde bulunduğu halin değişmeyeceğini sanır.
Aç tavuk kendini arpa ambarında sanır; İhtiyacı olanlar kendilerini o iğtiyaca cevap veren hayallere kaptırırlar.
Aç gözünü açarlar gözünü; Dikkatli olmayan hayatta acı tecrübelerle karşılaşır.
Aç köpek fırın deler; Aç insan ahlak ve kanun tanımaz.
Aç kurt arslana saldırır; Açlar hiç bir şeyden korkmaz.
Aç kurt yavrusunu yer; Açlık insanı en yakınlarına karşı bile vahşice davranmağa sevk eder. Açlık, hiç bir şeye karşı saygılı değildir.
Aç ne yemez, tok ne demez; İhtiyacı olan bir insan müşkülpesent değildir, tatmin edilmiş olan bir kimse hiç bir şeyi bağenmez.
Aç ölmez gözü kararır, susuz ölmez benzi sararır; İnsan açlıkla susuzlukla hemen ölmez (zarurete bir müddet dayanır).
Aç insanın yanından kaç; Aç insan tehlikelidir.
Açık ağız aç kalmaz; Bir şeyi ısrarla isteyenler onu elde ederler.
Açık kaba it eder; Muhafaza edilmeyen şey kaybolur.
Açık yaraya tuz ekilmez; Mustarip insanlara daha fazla acı vermemelidir.
Açılan solar, ağlayan güler; Hayatta hiç bir şey aynı şekilde devam etmez.
Açın gözü ekmek teknesinde olur; Aç insan yalnız karnını doyurmayı düşünür.
Açın imanı olmaz; Aç insan yükset kıymetlere değer vermez.
Açın karnında ekmek durmaz; İhtiyacı çok olan kimse elinde bir şey saklayamaz.
Açlık ile tokluğun arası yarım yufka; Maddi ihtiyaçların giderilmesi sanıldığı kadar güç değildir. İnsanın karnı az bir şeyle doyar.
Ada bana adayım sana; Her şey karşılıklı olur.
Adam adama yük değil, can gövdeye mülk değil; Ölümü düşünerek insanlara katlanmalıdır.
Adam adamdan korkmaz, utanır; İnsanları ahlaklı davranmağa sevk eden korku değil küçük görülme duygusudur.
Adam adamdır, olmasa da pulu, eşek eşektir olmasa da çulu; Maddi şeyler değer ölçüsü değildir. Asıl olan şahsiyettir.
Adam olana bir söz yeter; Anlayışlı ve havsiyetli olan bir kimseye bir kere söylemek.
Adamakla mal tükenmez; Vaatte bulunmakla hiç bir kayıp söz konusu olmayacağı için insan vaat ederken korkusuzdur.
Adamın kötüsü olmaz meğer züğürt ola; Servet ve para insan itibar kazandırır.
Adamın yere bakanından suyun sessiz akanından kork; Korkak ve çekingen görünen insanlar işlerini gizli yürütürler.
Ağaç ne kadar uzasa göğe ermez; Her insan, kendinden çok yüksek varlıklar olduğunu bilerek böbürlenmemelidir.
Ağaç yaş iken eğilir; Çocuk küçük yaşta iken terbiye edilmelidi. Alışkanlıklar küçük yaşta kazanılır.
Ağaca balta vurmuşlar (neyleyim? sapı bendedir) demiş; İnsana en yakını bile kötülük edebilir.
Ağaca çıkan keçinin dala bakan oğlağı olur; Anne ve baba her hareketlerinde çocuklara örnek olurlar.
Ağacı kurt, insanı dert yer; Teselli için her şeyi kendine dert etme manasında kulanılır.
Ağacın kurdu içinde olur; Hastalık sebepleri dışardan belli olmaz.
Ağacın meyvesi olunca, başını aşağı sallar; Olgun insanlar mütevazı olur.
Ağaçtan maşa, abdaldan paşa olmaz; Herşey (herkes) her işe kullanılmaz.
Ağalık vermekle, yiğitlik vurmakla; Ağa cömert, yiğit cesur olmalıdır.
Ağanın gözü ata tımardır; Ağanın ilgilenmesi işleri işleri yoluna koyar.
Ağanın gözü öküzü semiz eder; iyi kontrol işte başarı sağlar.
Ağanın gözü yiğidin sözü; Ağa çevresinde bulunan insanların halini bilmeli, yiğit sözünde durmalıdır.
Ağanın malı çıkar uşağın canı; Zenginler sıkıntılı durumdan paraları ve malları ile kurtulabilirler, fakirler ise canlarını feda etmekle.
Ağası güçlü olanın, kulu suçlu olur; Kuvvetli kimselerin suçları maiyetindekilere yüklenir.
Ağılda oğlak doğsa, ovada otu biter; Tanrı herkesin nasibini verir inancını ifade eder.
Ağır kazan geç kaynar; Olgun adam geç hiddetlenir.
Ağır ol batman gelesin; Kendilerine güven duygusu verecek şekilde hareket edenler itibarlı olurlar. Hafif meşrep olmayanlara itibar edilir.
Ağır ol da molla desinler; Ağır başlı davranan itibarlı olur.
Ağır taş yerinden oynamaz; Ağırbaşlı olanlar kararlarını kolay kolay değiştirmezler.
Ağır yongayı yel kaldırmaz; Kendine güvenenler dış tesirlere kolay kapılmazlar.
Ağlama ölü için, ağla diri için; Ölen için ağlamak meyhudedir, asıl acıyı çekenler geride kalanlardır.
Ağlamakla yar ele girmez; Aşk konusunda gözyaşının fazla tesiri yoktur.
Ağlamayan çocuğa meme vermezler; Sesini çıkarmayanın işini görmezler.
Ağlarsa anam ağlar, gayrısı yalan ağlar; Annemizin dışında, kimse bizim için gerçekten üzülmez.
Ağlatan gülmez; Zulmedenin kendisi de rahat etmez, huzur içinde yaşayamaz.
Ağrılardan göz ağrısı, her kişinin öz ağrısı; Herkesi en çok ilgilendiren kendi derdidir.
Ağrısız baş mezarda olur; Dünyada dertsiz insan yoktur. İnsan ölünce huzura kavuşur.
Ağustosta gölge kovan, zemheride karnını ovar; Zamanında tebdir almayan sonra sıkıntı çeker.
Ah alan onmaz; Kötülük edenin kendi de iflah olmaz.
Ahladın (armudun) iyisini ayılar yer; Dünya nimetleri ekseriya layık olmayanlara kısmet olur.
Ahmağa yüz, abdala söz vermeğe gelmez; Akılsız veya muvazenesiz kimselerle fazla samimi olmak, vaatte bulunmak insanın başına iş açar.
Ahmak gelin yengeyi halayığı sanır; Akılsız insan kime iş buyuracağını bilmez.
Ak akçe kara gün içindir; Sıkıntılı günler için para biriktirmelidir.
Ak don kara don geçit başında belli olur; Bir şeyin iyisi kötüsü deneme ile (yerinde) belli olur.
Ak gün ağartır, kara gün karartır; Neşeli günler insanı canlandırır, kederli günler çökertir.
Ak koyunu gören içi dolu yağ sanır; Görünüş insanı aldatır.
Ak koyunun kara kuzusu da olur; İyi insanın kötü işi de olur. İyi kimsenin çocuğu kendine benzemeyebilir.
Akacak kan damarda durmaz; Bazı felaketlerin önüne geçmek imkansızdır.
Akar su pislik tutmaz; Hareket, kötü şeyleri de alır götürür.
Akar suya inanma el oğluna dayanma; Başkalarına fazla güvenmemek lazımdır, dostlukları geçici olabilir.
Akara kokara bakma çuvala girene bak; iyiye kötüye değil elde edilene önem ver.
Akçe akıl öğretir, don yürüyüş; Zengin olan mevkiinin gerektirdiği muhitlere gire çıka yol yordam öğrenir. Yeni elbise giyen de oturup kalkışına dikkat eder.
Akçesi uzun olanın kendisi kıymetli olur; Parayı esirgemeyen hürmet kazanır.
Akıl akıldan üstündür; Danışmağa önem vermek gerekir, birinin bilmediğini bir başkası bilebilir.
Akıl için tarik birdir; Normal düşünenler için yapılacak şeyler, herhangi bir meselede alınacak tedbirler birdir.
Akıl isen açma sırrın dostuna, çünkü dostun dostu vardır, o da söyler dostuna; Bir sırrı en yakınına bile açsan, artık gizli kalmaz.
Akıl kişiye sermayedir; Muhim olan para değil akıldır. Akıllı olan para kazanır.
Akıl para ile satılmaz; Akıl doğuştandır, sonradan elde edilmez.
Akıl yaşta değil baştadır; Kabiliyet ve bilgi yaşa bağlı değildir. Genç bir insan yaşlı bir insandan daha akıllı olabilir.
Akılları pazara çıkarmışlar, herkes yine kendi aklını beğenmiş (almış); Herkes kendi aklını (düşüncesini) beğenir.
Akıllı düşman, akılsız dosttan yeğdir (hayırlıdır); Akıllı düşmanın ne yapacağı bellidir, ona göre tebdir alınır. Akılsız dostun beklenmedik bir hareketi daha kötü netice verebilir.
Akıllı düşününceye kadar deli oğlunu everir; İhtiyatlı kimse karar vermek için fazla düşünür, ilerisini gerisini düşünmeyen o arada aynı işi yapıp bitirir.
Akılsız başın zahmetini (cezasını) ayak çeker; Düşünmeden yapılan bir işin neticesi insanı yorar. (Daha ziyade unutkanlık için kullanılmaktadır.)
Akılsız köpeği yol kocaltır; Düşüncesiz hareket eden boş yere kendini yorar.
Akşam ise yat sabah ise git; Her işi zamanına uygun olarak yap! Zamanına göre hareket et.
Akşam kavil, sabah savul; Sözünde durmayan için söylenir.
Akşamın hayrından sabahın şerri yeğdir; Bir işe sabah başlanılmasının daha uygun olacağını belirtmek için kullanılır.
Al elmaya taş atan çok olur; Gösterişli bir şeyin üstüne düşen çok olur. Değerli kimseler çok tenkit edilir.
Al giyen alınır; Gösterişli olan kendini satar.
Al ile satan tutulur; Hile ile en kuvvetli bile yakalanır. Hesaplanarak (planlı bir şekilde) en güç işler başarılır.
Al kaşağıyı gir ahıra, yarası olan gocunsun; Bir işi umimi yerde konuşan o kalabalıktaki muhtemel suçludan korkmamalı.
Al malın iyisin çekme kaygısın; İyi mal al rahat kullan.
Ala keçi her vakit püsküllü oğlak doğurmaz; Her zaman (her işten) beklenilen netice elde edilmez.
Alacakla verecek ödenmez; Alacağa fazla güvenilmez. Borçlu borcunu vermeyebilir.
Alçak eşek binmeğe kolay, öksüz çocuk dövmeğe kolay; İnsanların küçüklere, acizlere gücü kolay yeter.
Alçak yer yiğidi hor gösterir; Bulunduğu mevki kötü ise, bir insanın değerini yalnış gösterir, bir insanın değeri yerini bulunca belli olur.
Alçak yerde tepecik kendini dağ sanır; Gerçek büyüklerin olmadığı yerde biraz sivrilenler kendini bir şey sanır.
Alçak yerde yatma sel alır, yüksek yerde yatma yel alır; Her işte orta yol hayırlıdır. Çok yüksekte olmanın da, çok aşağıda bulunmasının da ayrı ayrı mahzunları vardır.
Alet işler el övünür; Çokluk, şeref, övünme, işi yapandan başkasına ait olur.
Alışmış kudurmuştan beterdir; Kötü alışkanlıklarından çok zor vaz geçildiğini belirtmek için söylenir.
Alim unutmuş, kelem unutmamış; Yazılmayan (yazı ile tesbit edilmeyen şeyler) unutulmağa mahkumdur.
Allah balmumu yakana balmumu, yağmumu yakana yağmumu verir; Allah herkese iğtiyacına göre verir.
Allah dağına göre kar verir; Allah herkese yeteneğine, vaziyetine göre sorumluluk yükler. Allah her şeyi ölçülü yaratmıştır.
Allah dokuzda verdiğini sekizde almaz; Ömrün ne kadarsa o kadardır.
Allah gümüş kapıyı kaparsa altın kapıyı açar; Allah insanı bir şeyde mahrum ederse, daha iyi başka bir şeyle memnun eder.
Allah kardeşi kardeş yaratmış kesesini ayrı yaratmış; En yakınların bile hesabı (bütçesi) ayrıdır.
Allah verince kimin oğlu kimin demez; Allah kulları arasında asalet, mevki veya zenginlik gibi bakımlardan bir ayrım yapmaz.
Allahın bildiği kuldan saklanmaz; Malum olan (vaki olan) bir şey gizli kalmaz.
Alma mazlun ahını çıkar aheste aheste; Aciz kimselere eziyet etme, yavaş yavaş acısını çekersin.
Almadan vermek Allah’a mahsustur; Kullar arasında karşılık esastır. Karşılıksız ihsanda bulunmak Allah’a mahsustur.
Alt değirmen güçlü akar; En aşağıdaki (sondaki) en güçlüdür.
__________________
Altı olur, yedi olur, hep Allah’ın dediği olur; Günler geçer, yine her işte Allah’ın dediği olur.
Altın anahtar her kapıyı açar; Para ile helledilmeyecek hiç bir zorluk yoktur.
Altın ateşte insan mihnette belli olur; Altının ateşe dayanması gibi insanın da karakteri ıstıraba dayanması ile belli olur.
Altın eli bıçak kesmez; Kıymetli marifetli (kudretli) bir kimseye herkes kolay kolay dokunmaz.
Altın eşik gümüş eşiğe muhtaçtır; Bir şey ne kadar kıymetli olursa olsun, yine daha az değerde başka şeylerle tamamlanır. İnsan ne kadar mükemmel olursa olsun yine kendisinden aşağı seviyedekilere muhtaçtır.
Altın leğenin kan kusana ne faydası var; Sıhhatinin derdinde olan bir kimseye kıymetli malların (lüks eşyanın) bir faydası olmaz.
Altın yerde paslanmaz, taş yağmurdan ıslanmaz; Kıymetli ve sağlam şeyler (kimseler) dış tesirlerden, bulundukları kötü durumlardan müteessir olmaz, değerinden kaybetmezler.
Altın yere düşmekle pul olmaz; Kıymetli bir şey layık olmadığı bir duruma düşmekle değerini kaybetmezler.
Altının kıymetini sarraf bilir; Kıymetli bir şeyin değerini ancak ondan anlayan takdir eder.
Aman diyene kılıç kalkmaz; Teslim olana (yardım dileyene) el kaldırılmaz, zarar verilmez.
Ana gibi yar olmaz, Bağdat gibi diyar olmaz; İnsana en yakın (sevgili) anne, en güzel memleket de vatanıdır.
Ana kızına taht kurar, kız bahtı kocadan arar; Anne ne kadar fedakar olsa kız, saadetini kocasında arar ve koca evini ana evine terci eder.
Anadan olur daya, hamurdan olur maya; İlk yaşlarda çocuğa annenin bakması gerektiğini belirtmek için söylenir.
Ananın bastığı yavru incinmez; Ananın şefkati o kadar çoktur ki yavrusuna asla zararı dokunmaz.
Anasına bak kızını al, kenarına bak bezini al; Her şey meydana geldiği esas maddeye benzer, özelliklerini ana kaynaktan, yetiştiği yerden alır.
Anlayana sivri sinek saz, anlamayana davul zurna az; Anlayışlı insana en küçük ima veya söz yeter.
Araba devrilince yol gösteren çok olur; İş işten geçtikten sonra akıl veren çok olur, işin başında sonunu görüp tebdirini düşünen azdır.
Arabanın ön tekerliği nereden geçerse art tekerleği de oradan geçer; Bir gurubun öncüleri hangi yolu tutarsa gerisi de oradan gider
Arayan mevlasını da bulur mevlasını da; İnsanın başına gelen iyilik ve kötülükler kendi kusuru veya marifetidir.
Arı bal olacak çiçeği bilir; Usta olan, verimli olacak şeyi anlar.
Arı kızdıranı sokar; Bir insanı kızdırırsak, ondan zarar gelir, kötülük yapınca iyilik beklenmez.
Arık ata kuyruğu yüktür; Güçsüze kendi işleri bile ağır gelir.
Arık etten yağlı tirit olmaz; İyi iş iyi malzemeden çıkar.
Arık öküze bıçak çalınmaz; Zayıfa, acize el kaldırılmaz.
Arife günü yalan söyliyenin bayram günü yüzü kara çıkar; Malum olan bir gelecek olay hakkında yanlış konuşan mahçup olur.
Armudun önü, kirazın sonu; Armut ilk çıktığında güzeldir, kiraz sonradan tatlanır. Bazı şeyler yeni iken, bazıları eskiyince değerlenir.
Arpa eken buğday biçmez; Herkes ne kadar çalışıyor ve iş yapıyorsa ona göre netice alır.
Arpa samanıyla, kömür dumanıyla; Her varlığın kendisini belli eden bir özelliği vardır.
Arpa unundan kadayıf olmaz; Bir şeyi meydana getirirken ona gerekli olan malzemeyi kullanmalıdır.
Arpacıya borç eden ahırını tez satar; Borçla zengin olmağa kalkan elindekinden de olur.
Arsızın yüzüne tükürmüşler, (yağmur yağıyor) demiş; Yüzsüz hakareti anlamaz.
Arslan postunda, gönül dostunda; Her şey kendi yerinde değer kazanır.
Asil azmaz, bal kokmaz; Soyu belli olan bozulmaz, karakteri kuvvetli olan değişmez.
Asil ile taş taşı, bedasıl ile yeme aşı; Asil insanla beraber bulunmak her şartta faydalıdır, kötü ve bayağı insandan, en iyi şartları getirse de kaçmak gerekir.
Aslını saklıyan haramzadedir; Soyunu inkar eden insan değildir.
Aş taşınca kepçeye baha olmaz; Zor bir durumda değersiz bir şey değerlidir.
Aşı pişiren yağ olur, gelinin yüzü ağ olur; Bir işin başarı sebebi her zaman onu yapan değildir.
Aşıka bahdat sorulmaz; Aşık her güçlüğe zevkle dayanır.
Aşını, eşini, işini bil; İnsan hayatında önemli olan üç şeye dikkati çekmek için söylenmiştir.
Aşk ağlatır, dert söyletir; Aşk insanı dertli eder, dert de geveze.
Aşk olmayınca meşk olmaz; Bir işi yapmak için ona sevgiyle bağlanmak gerekir.
Aşure yemeğe giden kaşığını belinde taşır; Bir şeyi elde etmek isteyen, onun için zahmete katlanmalıdır (hazırlıklı) olmalıdır.
At arıklıkla yiğit gariplikle; Atı yorgunluk ve zayıflık, insanı gurbet, yalnızlık pişirir.
At at oluncaya kadar sahibi mat olur; Bir varlığı terbiye etmek güçtür, yetiştiriçinin kendisinden fedakarlık etmesi gerekir.
At binenin kılıç kuşananın; İş bilen başarı kazanır, eğliyetli kimse iş yapabilir.
At bulunur meydan bulunmaz, meydan bulunur at bulunmaz; Birbirini tamamlayan şeyleri bir araya getirmek, her zaman mümkün değildir.
At ile avrat yiğidin bahtına; At ile kadının iyisi önceden pek belli olmaz, ne çıkacağı talihine.
At ölür meydan kalır, yiğit ölür şan kalır; Değerli bir at ölünce yeri boş kalır, yiğit ölünce arkasında bir hatıra bırakır.
At sah göre kişner; İdare edilen, idare edene göre hareket eder.
At yedi günde it yediği günde; At asildir, huyunu hemen belli etmez. Köpeğin ne mal olduğu hemen anlaşılır.
At yiğidin yoldaşıdır; İyi at binicisine yardımcı olur.
Ata da soy gerek ite de; Soyun karakter üzerindeki tesirini belirtmek için söylenmiştir.
Ata dostu oğula mirastır; Baba dostu evlada en büyük yardımcı ve koruyucudur.
Ata eyer gerek eyere er gerek; Başarıda aletin ve insanın önemini belirtmek için söylenmiştir.
Ata malı mal olmaz; Herkes kendi alın teriyle kazanmalıdır. Baba malı insana kendi malı kadar zevk vermez.
Atı atasıyle katırı anasıyla; Erkek çocuk babasının, kız çocuk anasının eseridir, onların özelliklerini taşır.
Atılan ok geri dönmez; İnsan hareket edince, hareketinin neticelerini kendi kontrolunden çıkar. (Bundan dolayı ilk adımı atarken ihtiyatlı olmalıdır.)
Atım tepmez, itim kopmaz deme; hiç bir şeye ve hiç kimseye güvenmemeli, daima tedbirli olmalıdır.
Atın bahtsızı arabaya düşer; Adi işler bahtsız insanlara düşer.
Atın dorusu yiğidin delisi; Atlardan doru at, yiğitlerden gözü pek olan iyidir.
Atın ürkeği yiğidin korkağı; Ürkek attan, korkak insandan fayda gelmez.
Atına bakan ardına bakmaz; Atını iyi yetiştiren ona güvenebilir, iyi yetiştirilen varlık kendisini yetiştireni yolda bırakmaz.
Attan düşene yorgan döşek, eşekten düşene kazma kürek; Attan düşen yaralanır yatar, eşekten düşen genellikle ölür, onun için mezarını kazmağa kazma kürek lazım gelir.
__________________
Ateş tüştüğü yeri yakar; Bir ıstırap bir acı ençok onunla alakalı olanı üzer.
Ateş olmayan yerden duman çıkmaz; Bir söz yayılmışsa, onun muhakkak bir aslı vardır.
Av avlayanın, kemer bağlayanın; Mahareti olan başarıya ulaşır.
Ava gelmez kuş olmaz, başa gelmez iş olmaz; Herkes tuzağa düşebilir, her insanın başına çeşitli işler gelebilir.
Ava giden avlanır; Başkasına tuzak kuran o tuzağa kendi düşerr.
Avcı ne kadar av bilse, ayı o kadar yol bilir; Avlanacak olanın da avlayan kadar aklı vardır, kurtulmanın yolunu bilir, yalnız kendi aklımıza güvenmemeliyiz.
Avrat var ev yapar, avrat var ev yıkar; Bir ailenin saadeti de felaketi de kadının tutumuna bağlıdır.
Ay görmüşün yıldıza minneti yoktur; Her şeyin en iyisini gören, daha kötüsüne iltifat etmez.
Ayak almadık taş olmaz, başa gelmedik iş olmaz; İnsan yaşadıkça her türlü zorluğa ve derde uğrar.
Ayağını yorganına göre uzat; İnsan daima kendi gücüne, imkanları göre hareket etmelidir.
Ayıpsız yar arayan yarsız kalır; Herkesin kusuru vardır, kusursuz insan arayan hiç bir zaman dost bulamaz.
Ayyar tilki art ayağından tutulur; Kendisini kurnaz zanneden hilekarlar, ne kadar çabalasalar sonunda yakayı ele verirler.
Az eli aşta gör, çok eli işte gör; yemekte az el, işte ise çok el müteberdir.
Az olsun öz olsun; Sonu olmayan değersiz çalışmalar yerine, az fakat verimli, değerli işler yapmalıdır.
Az tamah çok ziyan getirir; Hırslı insan daima zarara uğrar.
Az veren candan, çok veren maldan; Geliri çok olmayanın yardımı içtendir. Geliri çok olan için malın kıymeti yoktur. Onun verdiği, içten yardım yapanınki kadar değerli değildir.
Az yiyen az uyur, çok yiyen güç uyur; Az yiyen dinç ve rahattır, çok yiyen rahatsızlık hisseder.
Aza demişler(nereye?) (çoğun yanına) demiş; Her şeyin azı birike birike çoğalır.
Azan kurda kızan köpek; Kızmış hiddetlenmiş bir varlığı, ondan daha saldırgan olan sindirebilir.
Azıcık aşım, kaygısız başım; Gözü yüksekte olmayan insan rahat yaşar.
__________________
B – B
Başa gelen çekilir; Mecbur olunca her zorluğa katlanılır.
Benim oğlum bina okur, döner döner yine okur; Birinin beceriksizliğini belirtmek için kullanılır.
Besledik büyüttük danayı, (şimdi) tanımaz oldu anayı; Nankörlü belirtmek maksadıyla kullanılır.
Bir buldu iki ister, akça buldu çıkın ister; Hırslı insanlar, hiç bir zaman ellerindeki ile yetinmez, daima daha fazlasını ister.
Bir tutam ot deveye hendek atlatır; Ufak bir para veya iyilik insana güç işler yaptırır.
Boşa koydum dolmadı, doluya koydum almadı; İşin içinden çıkılmadığını, uygun bir çare bulunmadığını belirtmek için kullanılır.
__________________
C,ç – C,Ç
Can boğazdan gelir; Yemeğin hayat bakımından önemini belirtmek için kullanılır.
Can canın yoldaşıdır; İnsanlar tek başına yaşayamazlar, muhakkak bir kimseya muhtaçtırlar.
Can cümleden aziz; İnsan ilk önce kendini düşünür.
Can çıkmadan huy çıkmaz; İnsanları huylarından vaz geçirmek zordur.
Cefayı çekmeyen aşık, safanın kadrini bilmez; İnsan her şeyi elde etmenin zorluluğunu bilirse, o şeyin kıymetini anlar.
Cömert derler maldan ederler, yiğit derler candan ederler; İnsanlar öğülerek zarara sokulabilir.
Çıkmadık canda ümit var (dır); İnsan hayatta bir şeyden tamamıyla ümidini kesmemelidir.
Çirkefe taş atma, üstüne sıçrar; Kötü insanlara sataşırsan, o seviyeye inmiş olursun.
Çivi çiviyi söker; Bir şeyi ancak kendi cinsinden olan bir şey düzelttebilir veya acı bir şeyi daha acı başka bir şey giderir.
Çok bilen (söyleyen) çok yanılır; Bilgi, ihtisas alanı genişledikçe yanılma da o nispette artar.
Çok naz aşık usandırır; Fazla naz bıktırır.
Çok söyleme arsız edersin, aç bırakma (parasız koyma, çok saklama) hırsız edersin; Fazla ceza vermek, mahrumiyete sokmak, zamanla tesirsiz olur, çocuğun ahlakı bozulur.
Çok yaşayan bilmez, çok gezen bilir; Çok gezen, görgüsü sayesinde çok yaşayan ve duyandan daha çok bilgi sahibi olur.
Çürük tahta çivi (mıh) tutmaz; Aslı bozuk olan şeyi ne kadar uğraşırsak düzeltemeyiz.
__________________
Dağ dağ üstüne olur, ev ev üstüne olmaz; Bir evde iki ailenin bir arada yaşaması güçtür.
Dağ daha kavuşmaz, insan insana kavuşur; İnsanlar, birbirlerinden ne kadar uzakta olsalar, yaşadıkları müddetçe kavuşma ümitleri vardır.
Dağ yürümezse abdal yürür; Dervişler alçak gönüllü olur, bir şeyi gurur meselesi yapmazlar.
Dam üstünde saksağan, vur beline kazmaylan; Söylenen sözün manasızlığını, saçmalığını belirtmek için kullanılır.
Damdan düşen, halden bilir; Başına bir felaket gelen, kendi durumuna düşenlerin halini anlar.
Damlaya damlaya göl olur, (aka aka sel olur); Küçük şeyler birikince büyük şeyler meydana gelir.
Darı unundan baklava, incir ağacından oklava olmaz; Her şeyi ancak kendisine en uygun malzemeden yapabilirsiniz.
Davacısı kadı olanın yardımcısı Allah olsun; Kudret sahiplerinin eline düşenler haklarını kolay kolay alamaz.
Davetsiz gelen döşeksiz oturur; Bir yere çağrılmadan giden, her türlü muameleyi kabule hazır olmalıdır.
Davul dengi dengine diye çalar; Herkes kendi ayarında olanlarla münasebet kurmalıdır.
Davulu biz çaldık, parsayı el (başkası) topladı; İşi yapanla kazanç sağlayanın ayrı ayrı olduğunu belirtir.
Davulun sesi uzaktan hoş gelir; Dıştan cazip gibi görünen bir şeyin içine girdikten sonra ne olduğunun anlaşılması.
Deli kız düğün etmiş, kendi baş sedire geçmiş; Bir kimsenin usul erkan bilmediğini anlatmak için kullanılır.
Deliye hergün bayram; Hayatın ciddi tarafları üzerinde düşünmeyen, her şeyi eğlenceli tarafından alanlar için söylenir.
Demir nemden çürür, insan gamdan; İnsanı yıkan sıkıntı ve üzüntüleridir.
Demir tavında dövülür; Her işi vaktinde yapmalıdır.
Denize düşen yılana sarılır; Güçlük içinde kalan, iyi kötü herkesten yardım umar.
Derdini saklıyan (söylemeyen) derman bulamaz; Derdini açmayan başkalarının yardımını görmez. Tek başın da çaresini bulamaz.
Dervişin fikri ne ise zikri de odur; İnsanın zihni ne ile meşgulse, hep ondan bahseder.
Deve boynuz ararken kulaktan olmuş; Hakkından fazlasına tamah edenler ellerindekini de kaybederler.
Deveden büyük fil var; Her büyüğün daha büyüğü vardır. Onun için yersiz gurura kapılmamalıdır.
Devlet adama ayağı ile gelmez; Saadeti elde etmek içinaramak, çarelerini bulmak gerekir.
Dilin cirmi küçük, cürmü büyük; İnsan dili ile birçok kusur işler.
Dilin kemiği yok; Araştırma zahmetine katlanmadan konuşanlar için söylenir.
Dinsizin hakkından imansız gelir; Bir kötüyü, daha olan bir başkası sindirir.
Dişi köpek kuyruğunu sallamayınca, erkek köpek ardına düşmez; Kadın fırsat vermezse, erkek onun için kötü emeller beslemez.
Doğru söyleyeni dokuz köyden kovarlar; Doğru sözden kimse hoşlanmaz.
Dost acı söyler; Hakiki dost, yalandan yüze gülmez, dostunun kusurunu söyler, gerçeği belirtir.
Dost dostun ayıbını yüzüne söyler; Dost, dostuna, düzeltmesi için kusurunu açıkça söyler.
Düğün olur iki kişiye, kaygısı düşer deli komşuya; İki kişi için yapılan düğünün dedikosunu başkaları yapar.
Düğüne gider zurna beğenmez, hamama gider kurna beğenmez; Herşeyden şikayet edip bir şey beğenmeyenler için kullanılır.
Dünya malı dünyada kalır; İnsan ölünce, her şeyi bu dünyada kalır, onun için mala bağlanmamalıdır.
Dünyanın ucu uzundur; İnsan insana muğtaç olur.
Düşmanın karınca olsa kendini merdane tut; Düşmen ne kadar zayıf görünse küçümsememelidir.
Düşmez kalkmaz bir Allah; Her insanın kötü ve iyi zamanı olur, kötü duruma düşmeyen yalnız Allah’tır.
__________________
E – E
Ecel geldi cihana, baş ağrısı bahane; Ölüm zamanı gelen insanın, ölüm sebebi önemli değildir.
Eceli yaklaşan köpek cami duvarına siyer; Aşırı hareket edenler, ölümlerini çabuklaştırırlar.
Edebi edepsizden öğren; edepsizin hareketleri, edepli davranmanın yollarını kendiliğinde öğretir.
Eğilen baş kesilmez; Yenilgiyi kabul edene kötü davranılmaz.
Eğreti ata (el altına) binen tez iner; İnsanın kendine ait olmayan bir şeyden çabuk ayrılmak zorunda kaldığını anlatır.
Eğri düzü beğenmez, bu da bizi beğenmez; Bir şeyi beğenmeyenlerin kendilerinde kusur olduğunu belirtmek için kullanılır.
Ek tohumun hasını, çekme yiyecek yasını; İyi tohum eken iyi ürün alır. İyi işe başlayan iyi sonuç elde eder.
Eken biçer, konan göçer; Her işin bir sonucu vardır. Başlangıcı yapan sonucu görür.
Ekmeden biçilmez; Emek vermeden netice alınmaz.
El ağzına bakan karısını tez boşar; Başkasının sözü ile hareket edenin yuvası yıkılır.
El el ile, değirmen yel ile; Bir el diğer bir elin (bir kimse başka bir kimsenin) yardımıyla iş yapabilir.
El elden üstündür arşa çıkınca; Bir insan kendisinden üstün bir başkasının varlığını bilmeli ve alçak gönüllü olmalıdır.
El (etek) öpmekle ağız (dudak) aşınmaz; Birisine aşırı saygı göstermenin, maddi bir zarar vermiyeceğini anlatır.
El için ağlayan iki gözden olur, yer için dövünen dizden olur; Yabancılar için çırpınan, boş yere ziyana uğrar.
El kazanı ile aş kaynamaz; Ödünç alınan malla işler yürümez.
Elmayı soy da ye, armudu say da ye; Elmayı kabuğuyla yemek iyi değildir, armudu da çok yemek.
El yarası onulur, dil yarası onulmaz; Havsiyet kırıcı söz ve hareketler asla unutulmaz.
El yumruğunu yemiyen, kendi yumruğunu bozdoğan armudu sanır; Başkasından dayak yemeyen kendi attığı dayağın acını takdir edemez.
Elçiye zeval olmaz; İki taraf arsında haberleşmeyi sağlayan kişi, getirdiği kötü heberden dolayı suçlu değildir.
Elin ağzı torba değil ki çekip büzesin; İnsanların dedikodusuna mani olunmaz.
Elle gelen düğün bayram; Ortak acılara ve zorluklara daha kolay katlanılır.
Elti eltiye eş olmaz, arpa unundan aş olmaz; İki erkek kaedeşin eşleri birbirlerini çekemez.
Ergen gözüyle kız alma, gece gözüyle bez alma; Genç ve tecrübesiz insanların her gördüğü kıza aşık olup evlenmeğe kalkması, karanlıkta alınan bir kumaşın rengini ve desenini, kalitesini anlamadan almağa benzer. İnsan aldanabilir.
Erim er (yiğidim yiğit) olsun da yerim (durağım) çalı gibi olsun; Kuvvetli erkek, eşini her şartta mesut eder, korur.
Erine göre bağla başını, tencerene göre kaynat aşını; İhtiyaçlarını elindeki imkanlara göre karşılamağa çalış.
Erken kalkan yol alır, er evlenen döl alır; Her işe vaktinde başlayan daima kazançlı çıkar.
Eski dost düşman olmaz, yenisinden vefa gelmez; Eski dost daima dostuna sadıktır. Yeni dostların da her sözüne inanmamalıdır.
Eskiye itibar olsaydı, bit pazarına nur yağardı; Her şeyin daima yenisi beğenilir ve aranılır.
Esmere al bağla, karşısına geç ağla; İnsan kendisine yakışanı yapmalı.
Eşek hoşaftan ne anlar (suyunu içer tanesini bırakır); Anlayışsız insanlar, değerli varlıklardan zevk almazlar, basit şeylerden hoşlanırlar.
Et tırnaktan ayrılmaz; Ana evladından, kardeş kardeşten ayrılmaz.
Ev alma, komşu al; Komşuluk münasebetinin önemini belirtmek için kullanılır.
Evdeki hesap çarşıya (pazara) uymaz; Önceden yapılan planlar her zaman tam olarak uygulanamaz.
Evi ev eden avrat (yurdu şen eden devlet); Ailede kadının yerini belirtmek için kullanılır.
Evlenenle ev yapanın Allah yardımcısıdır; Ailenin değerini belirtmek için kullanılır.
Evli evinde köylü köyünde gerek; Herkes kendi yerinde, yurdunda yaşamalıdır.
__________________
F – F
Faydasız baş mezara yaraşır; Hiç kimseya faydası olmayan bir insanın bu dünyada yaşaması lüzusuzdur.
Fazla ( artık) mal göz çıkarmaz; İnsanın ne kadar çok malı olursa onun için o kadar iyidir.
Felek kimine kavun yedirir kimine kelek; İnsanların hiç bir zaman aynı seviyede ve aynı durumda olmayacaklarını belirtmek için kullanılır.
__________________
G – G
Garip kuşun yuvasını Allah yapar; Kimsesiz, yoksul kişilerin yardımcısı Allah’tır.
Gelen gideni aratır; Bir iş veya memuriyete sonradan gelenler orada daha önce çalışanlardan daha başarısız oldukları zaman söylenir.
Gönülsüz yenen aş, ya karın ağrıtır ya baş; Bir işi isteyerek, severek zevk du yapmanın faydasını anlatır.
Görünen köy kılavuz istemez; Neticesi açıkça görülen bir şey için yol göstermenin gereksiz olduğunu anlatır.
Gözden ırak olan, gönüldende ırak olur; Ayrılanların zamanla birbirlerinin unuttuklarını anlatır.
Gülü seven dikenine katlanır; Sevilen insanın kusurları hoş görülür, nazı çekilir.
Gülme komşuna, gelir başına; Kötü durumlara düşenlere gülme, bir gün aynı duruma sen de düşebilirsin.
Gün doğmadan neler doğar; Hiç ummadığımız bir zamanda işlerimiz yoluna girebilir.
Güneş balçıkla sıvanmaz; İyi, mükemmel işleri ve eserleri kötülemekle onların değerini düşürmek mümkün değildir.
Cevap: bütün atasözleri ve anlamları….
rana
H –
H
Haydan gelen huya gider; Bedava kazanılan servet yine gereksiz yerlere sarfedilir.
Her kuşun eti yenmez; Genellikle her güzel kadına sahip olmak isteyene bunun mümkün olmadığını anlatan bir uyarma sözü olarak kullanılır.
Her horoz kendi çöplüğünde öter; İnsan daima yaşadığı çevrede sayılır ve hükmünü yürütür.
Her yiğidin bir yoğurt yiğişi vardır; Her kişinin kendine göre bir iş yapma usulü vardır.
Her yiğidin gönlünde bir arslan yatar; Her insan içinde geleceğine dair büyük ümitler ve tatlı hayaller yaşatır.
Horozu çok olan köyün sabahı geç olur; Bir işe çok kimse karışırsa, o iş doğru dürüst yapılmaz. Sonuç geç ve güç alınır.
__________________
I,i – I,İ
Isıramadığın (kıramadığın) eli öp de başına koy; İnsan kendinden kuvvetli olan kimselere menfaati icabı saygı göstermelidir.
İki canmaz bir ipte oynamaz; Birbirinden kurnaz iki kişinin aynı konuda ve yerde yarışmayacağını anlatır.
İki çıplak bir hamamda yakışır; Evleneceklerden birinin mal ve mülk bakımından yeterli durumda olması gerekir.
İki karpuz bir koltuğa sığmaz; insanın aynı anda birden fazla iş yapamayacağını anlatır.
İş işten artmaz, dişten artar; Biriktirme, çok çalışmakla kazanıp yemekle değil, kazandıklarımızın bir kısmını bir kenara ayırmakla olur.
İt ürür kervan yürür; Kötü tenkitlere aldırmadan yoluna devam etmenin iyi olacağını belirtmek için söylenir.
Yanıt: bütün atasözleri ve anlamları….
mumsema
– K –
K
Kabahat samur kürk olsa, kimse sırtına (üstüne) almaz; Hiç kimse kabahatli olduğunu kabul etmek istemez.
Kalp kalbe karşıdır; Birisini seven insan, muhakkak ondan da sevgi görür.
Kar zararın ortağıdır; Kar eden, bir gün zarar edebileceğini de hesaplamalıdır.
Kara (kötü) haber tez duyulur; İnsanlar, kara haberi öabucak duyarlar.
Kardeş kardeşi bıçaklamış, dönmüş yine kucaklamış; Kardeş kardeşle ne kadar anlaşmasa, yine ona sevgi duyar.
Kaş ile göz, gerisi (kalanı, artanı dahası) söz; Yüzde en çok dikkati çeken yerler, kaş ve gözlerdir.
Kaynayan kazan kapak tutmaz; Kızgın olanları baskı altına almak güçtür.
Kaz gelen yerden tavuk esirgenmez; Büyük kazanç getirecek yer veya iş için biraz fedakarlıkta bulunmanın akıllıca bir iş olduğunu belirtmek için söylenir.
Kazma kuyunu kazarlar kuyunu; Her kötü hareket reaksiyon uyandırır ve yapanın felaketini hazırlar.
Kedi yetişmediği ciğere pis (murdar) der; İnsanlar, erişemedekleri kıymetleri, küçültmeye çalışırlar.
Kel ölür, sırma saçlı olur, kör ölür badem gözlü olur; Bir şey veya insan kaybedildikten sonra olduğundan fazla değerlendirilir.
Kelin medarı olsa kendi başına olur, (kel ilaç bilse, kendi başına sürer, kelin ilacı olsa başına sürer; Herkes çare söyleyenlere inanmamalıdır. Her işin çaresini bilse o insan dertsiz yaşar.
Kem söz, kalp akçe sahibinindir; Kötülük yapan, karşısındakinden çok kendisine ziyan verir, itibarını kaybeder.
Kenarın dilberi nazik de olsa nazenin olamaz; Görgüsüz ve yeteri kadar terbiye görmemiş olanlar ne kadar gayret gösterseler de eksikleri bir yerden belli olur, kendini açığa vurur.
Kendi düşen ağlamaz; Felaketini eliyle hazırlayan, sonradan dövünmemelidir.
Keskin sirke küpüne (kabına) zarar; Zamansız ve aşırı öfkeye kapılan en çok kendine zarar verir.
Kestane kabuğundan çıkmış, kabuğunu beğenmemiş; Yükselince eski çevresini beğenmeyenler hakkında söylenir.
Kırkından sonra azanı teneşir paklar (-açare bulunmaz); Yaşlıların ihtirasları ölümlerine kadar sürer.
Kısa günün karı az olur; Geç kalkarak işe başlayan az kar eder, az iş yapar.
Kısmetinde ne varsa, kaşığında o çıkar; İnsan, kısmetinden fazlasını elde edemez.
Kızını dövmeyen dizini döver; Kızını gerektiği gibi terbiye etmeyen, sonra çaresiz kalır.
Kimse kimsenin çukurunu doldurmaz; Herkes eceli gelince ölür, başkasının ölümü, diğer bir kimseyi kurtarmaz.
Korkak bezirgan, ne kar eder, ne ziyan; Korkak olan, teşebbüsten kaçınan tüccar, zarar etmez, ama karını da artıramaz.
Komşu boncuğunu çalan gece takınır; Hırsızlıkla ele geçirilen şey ele güne çıkarılamaz.
Komşu hakkı, Tanrı hakkı (dır); Komşunun komşu üzerindeki hakkı. Tanrı’nın kul üzerindeki hakkı kadar kutsaldır.
Komşunun tavuğu, komşuya kaz görünür (karısı kız görünür); İnsanlar, daima başkalarının elinde olanı kıskanırlar ve onu kusursuz görürler.
Korkulu rüya (düş) görmektense uyanık yatmak hayırlıdır; İnsanlar, sonradan sıkıntılı durumlara düşmektense, önce tedbirli olmalı olmağa çalışmalıdır.
Koyunun bulunmadığı yerde keçiye Abdurahman Çelebi derler; Bir şeyin iyisi yoksa kötüsü itibarda olur.
Köpeğin duası kabul (makbul) olsaydı, gökten kemik yağardı; Tanrı kötü insanların duasını kabul etmez.
Köpekle (itle) dalaşmaktan çalıyı dolaşmak yeğdir; Kötü insanlarla münakaşaya tutuşmamak için çareler aramalıdır, sıkıntıya katlanmalıdır.
Köpeksiz köy bulmuş çomaksız geziyor; Şartlar uygun olunca istediği gibi hareket edenler için kullanılır.
Köpeksiz sürüye (köye) kurt girer (iner, üşer); Koruyucusu olmayana, kötü niyetliler, fenalık yapmaktan çekinmezler.
Kör bile düştüğü çukura bir daha düşmez; İnsan bir defa hata yapınca aynı yanlışı tekrarlamaz.
Körler memleketinde tekgözlü kraldır; Kötüler içinde, daha az kötü olan makbul sayılır. İnsanların değeri çevresindekilere göre ölçülür.
Körle yatan şaşı kalkar; Değersiz insanlarla dostluk yapan kötü özellikler kapar.
Kötülük her kişinin karı, iyilik er kişinin karı; Kötülüğü herkes yapabilir, iyilik yapmak ise ancak iyi ve yüksek insanlara vergidir.
Kul azmayınca Hak yazmaz; Kul kusur etmeden, Tanrı günah yazmaz.
Kul kusursuz (hatasız) olmaz; Herkesin bir kusuru vardır.
Kul sıkılmayınca (bunalmadıkça) Hızır yetişmez; İnsan sıkılmadıkça, sıkıntıdan kurtulacak çarelerle karşılaşmaz.
Kurt dumanlı havayı sever; Kötü niyetleri olanlar, karanlığı, bulanık ortamları seçerler.
Kurt kocayınca köpeklere maskara olur; İnsanlar yaşlanıp kuvvetten düşünce evvelce kendisinden korkanların alay konusu olur.
Kurunun yanında yaş da yanar; Suçlunun yanında suçu olmayan da bazen ceza görür.
Kuzguna yavrusu şahin (anka, şirin) görünür; Herkese kendi evladı kusursuz gelir.
__________________
L
Laf lafı açar, laf da tabakayı açar; İnsanlar konuştukça yavaş yavaş sırlarını ortaya döker.
Laf torbaya girmez; Hiç kimseyi konuşmaktan men edemeyiz.
Lafla (lakırdı ile) peynir gemisi yürümez; Sadece konuşmakla hiç bir iş başarılamaz.
Tüm atasözleri ve anlamları
Emrullah
– M –
M
Mahkeme kadıya mülk değildir (olamaz); Kimse çalıştığı yere sahip çıkmamalıdır. oradan çekilince başkası işi devralır.
Mal canın yongasıdır; İnsan için malın bir değeri vardır, ona zarar gelmesini istemez.
Mal melameti örter; Makı olan insanın kusurları görülmez.
Mart kapıdan baktırır kazma kürek yaktırır; Martın vakitsiz soğuklarına insana verdiği zararları anlatmak için kullanılan bir sözdür.
Mayasız yoğurt tutmaz (çalınmaz); Esası olmayan iş meydana çıkmaz
Merhametten maraz doğar (hasıl olur); Bir insana çok fazla merhamet edip her kusurunu hoş görür, her eksiğini giderirsek, ona iyilik değil, kötülük etmiş oluruz.
Meyveli ağacı taşlarlar; Çok şeye sahip olanın düşmanı da çok olur.
Mızrak çuvala girmez (sığmaz); İnsanıni hatalarını saklayamayacığını belirtmek için kullanılan bir sözdür.
Minareyi çalan kılıfını hazırlar; Kötü niyet besleyen, onu gizleyerek çareleri de hazırlar.
Misafir misafiri istemez (sevmez), ev sahibi hiç birini; Misafir kısmetine ortak olduğu için başka misafiri, ev sahibi ise çektiği zahmet yüzünden hiç birini istemez.
Misafir umduğunu değil bulduğunu yer; Misafir tamahkar olmamalı, gittiği evin şartlarına uymalıdır.
Mühür kimde ise Süleyman odur; kim yüksek mevsiye geçerse, onun sözü geçer, kudret onda olur.
Mürüvvete endaze olmaz; iyiliğin haddi yoktur. Gönülden ne koparsa.
Kayıtsız Üye
– N –
N
Namaza meyli olmayanın kulağı ezanda olmaz; Bir işle alakası olmayan, ona ait olan şeyler de ilgi duymaz.
Ne doğrarsan aşına o çıkar karşına; İnsan ne kadar çalışırsa o kadar kazanır.
Ne ekersen onu biçersin; Yapılan hareketlerin neticesini önceki hareketler hazırlar.
Ne oldum dememeli ne olacağım demeli; İnsan bu gününe güvenmemeli, geleceğini düşünmelidir.
Ne verirsen elinle o gider seninle; İnsanın bu dünyada yaptığı bir iyiliğin ahıratte karşılığını göreceğini belirten dini bir inancı ifade eder.
Nerde çokluk orda bokluk; Kalabalık yerlerde karışıklık çıkar.
Nerde hareket orda bereket; Çok çalışıp gayret gösteren kimselerin kazançları da çok olur.
__________________
– O,ö –
O,Ö
Oğlan dayıya kız halaya çeker; Doğan çocuğun kızsa halaya, erkekse dayıya çekeceği hakkında bir inancı anlatır.
Olacakla öleceğe çare yoktur; Alna yazılan mutlaka başa gelir, mani olunmaz.
Ödünç güle güle gider ağlaya ağlaya gelir; Ödünç verilen şey yeni gider yıpranmış döner.
Öfke baldan tatlıdır; Kızmak insanlara kolay ve tatlı gelir.
Öfkeyle kalkan zararla oturur; Öfkeye kapılarak yapılan bir iş sonradan pişmanlık gerektirir.
Ölmüş eşek kurttan korkmaz; Çekinecek bir şeyi olmayan, hiç kimseden korkmaz.
Ölüm hak miras helal; Ölenin arkasından miras paylaşılmalıdır anlamında kullanılan bir söz.
Ölürse yer beğensin kalırsa el beğensin; Çocuğunu terbiye etmekte sert davrananların felsefesidir.
__________________
P – P
Papaz her gün pilav yemez; İnsan her zaman aynı şartları bulamaz.
Para parayı çeker; Parası olanın daha fazla para kazanmağa imkanı vardır.
Parayı veren düdüğü çalar; İnsan parasını verdikten sonra istediği şeyi elde edebilir.
Perşenmenin gelişi çarşambadan bellidir; Bir şeyin neticesi başından belli olur.
__________________
– R –
R
Rahvan at kendini yorar; Bir işi işgüzarlık ederek ve gereksiz yere üstünde durarak uzatanın zararı kendisinindir.
Rençber kırk yılda, tüccar kırk günde; El emeği ve alın teriyle para kazanmanın zorluğunu, buna karşılık uygunsuz yollardan kazanmanın kolaylığını anlatır.
Rüzgar eken, fırtına biçer; Boyundan büyük işlere karışan veya kendi menfaati için başkalarının işini bozan sonunda zararlı çıkar.
Paranın yüzü sıcaktır; Para ile her şey yaptırabilir.
Rüzgar esmeyince yaprak kımıldamaz; Ortaya çıkan her olayın veya durumun bir sebebi vardır.
Rüzgarlı havanın kuytusu, yağmurlu havanın uykusu; Tehlikeli durumlardan kaçınmalı ve üstüne vazife olmayan işlere karışmamalıdır.
Pilav yiyen kaşığını yanında (belinde) taşır; Bir işi yapmak isteyen önceden hazır olmalıdır.
__________________
– S,ş –
S,Ş
Sabah ola hayır ola; her günün ne getireceği belli değildir. Bir işin daha sonra görüşülmesinin daha iyi olacağını belirtmek için kullanılır.
Sabır ile koruk helva, dut yaprağı atlas olur; Sabır ile her iş halledilir.
Sabreden derviş muradına ermiş; Sabretmesini bilenler sonunda istedikleri şeye kavuşurlar.
Saçın ak mı, karamı? önüne düşünce görürsün; Bir işin iyi veya kötü olduğu, neticesinde belli olur.
Safa ile yenen cefa ile kazanılır; Parayı kazanmak zor, harcamak kolaydır.
Sağır işitmez, uydurur (yakıştırır); Sağır duymaz fakat söylene kelimeye en uygununu bulur.
Sakla samanı gelir zamanı; Her şeyi har vurup harman savurmamalıdır, kıymetsiz bir şey bile zamanında faydalıdır.
Sakınılan (esirgenen) göze çöp batar; Çok dikkat edilen ve titiz davranılan bir işte muhakkak aksilik olur.
Sarmısağı gelin etmişler, kırk gün kokusu çıkmamış; İnsanları ardan zaman geçmeden tanıyamayız. İnsanlar çok belirli bazı kusurlarını bile bir müddet saklayabilirler.
Sen zot, ben zot, ineğe kim verecek ot? veya Sen ağa ben ağa, bu ineği kim sağa; Herkes üzerine düşen vazifeyi yapmalıdır.
Serçeden korkan darı ekmez; Bir şeyin sakıncasını düşünen o işi yapmağa kalkışmamalıdır.
Sırça köşkte oturan, komşusuna taş atmaz; Durumu çok nazik olan insan konuşurken ileri geri laf etmez, etrafı kollar.
Sırrını açma (açma sırrını) dosduna çünkü (dostunun dostu vardır) o da söyler dostuna; İnsan sırrını en güvendiği kimseye bile söylememelidir.
Sinek küçüktür ama mide bulandırır; Bazı küçük olaylar insanı çileden çıkarmak için kafidir.
Son pişmanlık fayda vermez (etmez); Her şeyin neticesini baştan düşünüp ona göre tedbir almalıdır. Yoksa elden bir şey gelmez.
Sirkesini, sarmısağını düşünen paçayı yiyemez; Her işe başarabilmek için bazı fedakarlıklara katlanmal lazımdır.
Sona kalan dona kalır; Her işi vaktinde yapmalıdır.
Sora sora Bağdat (kabe) bulunur; Başkalarının bilgisinden faydalanarak her şey bilinebilir ve bulunabilir.
Soydur çeker (boktur kokar); Herkes az çok soyunun özellikllerini taşır.
Söyleyene bakma, söyletene bak; Her işin yapılmasına sebep olan bir şey vardır.
Sözünü bil, pişir, ağzını der, devşir; İnsan düşünerek ve sözlerini tartarak konuşmalıdır.
Su testisi su yolunda kırılır; Kötü işlerde uğraşan kimse yine o işten zarar görür.
Su uyur düşman uyumaz; İnsan düşmanına güvenmemelidir, ondan gelecek kötülüğe karşı hazırlıklı olmalıdır.
Suyun yavaş akanından, insanın yere bakanından kork; Sinsilerden çekinmelidir.
Sür git demememişler, gör geç demişler; İnsan çevresiyle ilgilenmeli ve etrafındaki şeyleri tanıyıp öğrenmelidir.
Sükut ikrardan gelir (sayılır); İtiraz etmemek kabul manasına gelir.
Sürüden ayrılanı (ayrılan koyunu, kuzuyu) kurt kapar; Bir topluluktan ayrılanın başına türlü felaketler gelir.
Sütten ağzı yanan, yoğurdu (ayranı) üfleyerek yer (içer); Tecrübeli insan daima ihtiyatlı olur.
Şeriatın kestiği parmak acımaz; Adil olan kanunların verdiği en ağır cezaya bile insan katlanır.
Şık şık (çık çık) eden nalçadır iş bitiren akçedir; Bütün işler parayla olur.
Kayıtsız Üye
– T –
T
Taş düştüğü yerde ağarır (kalır); (Taş yerinde ağırdır), insan tanıdığı, bilindiği çevre içinde değer taşır.
Taşıma suyu ile değirmen dönmez; Bir işi yaparken yeteri kadar malzeme olmalıdır.
Tavşan dağa küsmüş, dağın haberi olmamış; Önemsiz insanların büyük insanlara dargınlığı bir mana ifade etmez.
Tekkeyi bekleyen çorbayı içer; Sabrederek çalışanlar sonunda mükafatını görürler.
Tencere yuvarlanmış kapağını bulmuş; Herkes dengini bulur.
Terazi var tartı vari her bir şeyin vakti var; Her şey ölçülü ve sıralı yapılmalıdır.
Tereciye tere (Tarhuncuya tarhun) satılmaz; Bir işin esasını bilen kimseyi o konuda aldatmak zordur.
Terzi kendi söküğünü (dikişini) dikemez; İnsanlar kendine ait işlerde ihmalkardırlar.
Tilkinin dönüp (gezip) geleceği yer kürkçü dükkanıdır; Her insanın eninde sonunda gideceği yer, esas yetiştiği yerdir.
Tok açın halinden bilmez (anlamaz); Refah içinde yaşayanlar, fakirlerin çektiği sıkıntıdan habersizdirler.
Tok ağırlaması (ağırlamak) güçtür (güç olur); Karnı doymuş bir kimseye kolay kolay yiyecek beğendirilmez.
Tabak (debbağ) sevdiği deriyi yerden yere çarpar; Gerçek dost iyiliği için sevdiğini incitir.
__________________
U,ü – U,Ü
Ucuz etin yahnisi (suyu) tatsız (kara, pek) olur; Ucuz mal genellikle kötü olur.
Ummadığın taş baş yarar; Hiç gösterişi olmayan şeyler ve insanlar bazen umulmadık işler yaparlar.
Üç göç bir yangın yerini tutar; Göçler malı mülkü zarara uğratır.
Üveye etme özünde bulursun, geline etme kızında bulursun; Başkalarının evlatlarına kötü davrananlar, kendi evlatlarında cezalarını bulurlar.
Üzüm üzüme baka baka kararır; İnsan yakında olanın huyunu kapar;
Üzümü ye de bağını sorma; Önemli olan sebep değil sonuçtur.
__________________
V,Y
Vakitsiz öten horozun başını keserler; İnsan yapacağı işin zamanını hesaba katmalıdır.
Var varlatır yok söyletir; Parası olan her şeyi yapabilir, olmayanda ise sıkıntı kavga eksik olmaz.
Varsa (var mı) pulun herkes kulun, yoksa (yok mu) pulun dardır yolun; Parası olana herkes itibar eder, olmayana kimse bakmaz.
Yalancının evi yanmış kimse inanmamış; Daima yalan söyleyene doğru söylese kimse inanmaz.
Yalancının mumu yatsıya kadar yanar; Söylenen bir yalan er geç ortaya çıkar.
Yanlış hesap Bağdat’tan döner; Yanlış iş muhakkak bir zaman sonra ortaya çıkar.
Yarım elme gönül alma; Maksat gönül almak olduktan sonra ufak bir şeyle de hatır hoş edilir.
Yaş yetmiş iş bitmiş; Yaşı ilerlemiş insanlardan fayda beklenmez.
Yavaş atın tekmesi pek olur; Yumuşak insanların kızdıkları zaman herkesten zararlı olabileceklerini anlatmak için kullanılan bir söz.
Yazın gölge hoş, kışın çuval boş; Tembellik eden aç kalır.
Yavuz hırsız ev sahibini bastırır; Açıkgöz kimse haksız olduğu zamanda da haklı çıkmasını bilir.
Yemeyenin malını yerler; Malına sahip olmayan elinden kaçırır.
Yerin kulağı var; Gizli bir şey söylerken dikkatli olmalı, umulmadık yerden işitilebilir.
Yiğidin malı meydandadır; Çıplak gezmekten hoşlanan ve utanması, sıkılması olmayan kimselerle alay etmek için kullanılan bir söz.
Yiğit lakabıyla anılır; Yiğit kazandığı ünle tanınır.
Yoktan yonga çıkmaz; Olmayan şeyden hiç bir şey elde edilmez.
Yol bilen kervana katılmaz; Bilgisi olan başkalarına muhtaç olmaz.
Yol ile giden yanılmaz; Bir şeyi usulüyle yapan zahmet çekmez.
Yol yürümekle borç vermekle tükenir; Her iş üzerinde çalışmakla tamamlanır.
Yolcu yolunda gerek; Herkes kendi işinde olmalıdır.
Yörük at yemini arttırır; Çok çalışıp faydalı olan insanlar kendi değerlerini yükseltirler.
Yumurtada kıl bitmez; Olmayacak işten bir sonuç beklememelidir.
Yuvarlanan taş yosun tutmaz; Çalışan kimse daima zinde kalır.
Yuvayı yapan dişi kuştur; veya Yuvayı dişi kuş yapar; Ailenin düzenini sağlayan ve aileyi yaşatan kadındır.
Yüz verme arsız olur, az verme hırsız olur; Çok yüz verilen arsız olur, eline az para verilen daha ister, hırsız olur.
yağız
– Z –
Z
Zaman sana uymazsa sen zamana uy; Zamana aykırı hareket etmektense ona uymak lazımdır.
Zararın neresinden dönülürse kardır; zararlı bir işe devam etmemelidir.
Zengin arabasını dağdan aşırır, züğürt düz ovada yolunu şaşırır; Zengine her kapı açılı, fakirin ise olacak işi bile ters gider.
Zenginin malı züğürdün çenesini yorar; Elinde bir şey olmayanlar devamlı şekilde zenginlerin yaşayışlarından bahsederler.
Zora dağlar dayanmaz; Kuvvetin, azmin önünde engel durmaz.
Zorla güzellik olmaz; Zorla bir şey elde edilmez.
Zurnada peşrev olmaz, ne çıkarsa bahtına; Her alet, her malzeme isteneni vermez.
Züğürt olup düşmektense uyuz olup kaşınmak daha yeğdir; Hareketsiz oturmak, bir şey yapmamaktan çok önemsiz de olsa bir iş yapma hayırlıdır.
Züğürtlük zadeliği bozar; Parasızlık, kibarın gösterişini bozar.
Zürefanın düşkünü beyaz giyer kış günü; Parasız kalmış kibar, görünüşü bozulmasın diye her şeye razı olur.
NuN
A’dan Z’ye bütün ata sözleri arşivi eklenmiş çok faydalı olmuş sağolun
Kayıtsız Üye
Kavgasız ev çalgısız düğüne benzer atasözünün anlamı nedir?
Kayıtsız Üye
Damlaya damlaya göl oldu şimdi
Ak Akçe kara gün içindir.
Yuvarlansan taş yosun tutmaz
Kayıtsız Üye
Ben de bir atasözü yazarsam şöyle;Ağaç yaşken eğilir.
Zenginin horozu bile yumurtlar atasözü yok !
her şeyin bir kusuru mutlaka olmalıdır
Kayıtsız Üye
yükde hafif pahada agir
Bir elin nesi var,iki elin sesi var
Iyi konusmaci iyi dinleyrndir
sezzis sadsı hiç bir çey olma
iiiiiiiiii
Aslan yattığı yerden belli olur cümlesnin cevapı işyap kendine bek
Kayıtsız Üye
bütün her şey var işte çok güzel olmuş ellerinize sağlık benim çok işime yaradı
Kayıtsız Üye
Içi taş disi das ha dolas ha dolas montun dısı yesil içi kırmızı dümeleri ise siyah ikisininde cevebini yazın cabuk
Kayıtsız Üye
bir kere o DAMLAYA DAMLAYA GÖL OLUR ŞİMDİ DEĞİL DAMLAYA DAMLAYA GÖL OLUR Bilmiyorsa öğren
Kayıtsız Üye
Altın eşik gümüş eşiğe muhtardır
Gererçektende yararlıymış ödev için işim gördü
ggg
gerçekten çok yardımcı oldu bunun sayesinde ödevimi yaptım emeği geçen herkesin eline sağlık sevgilerimle
Kayıtsız Üye
çok güzel olmuş işime baya yaradı elinize sağlık çoook teşekkürler her perşembe bu siteden bakıcam artık ödev yaparken
Gamer
Süper çok yardımcı oldu bu atasözleri bana Teşekkürler
Merhaba kim yazdıysa çok güzel yazmış eline sağlık
Ayşe_Betül
Evet herşey varmıştabi tabi hiç aradığım şeyler yok düzeltilmeli…..
Bilge adam
Kavga etmeyen aileler hiç sorunları cıkmaz ve hiç ayrılmazlar
Nazlıcan
erken kalkan yol alır . er evlenen döl alır
Ana gibi yar vatan gibi diyar olmaz
Kayıtsız Üye
Zorla güzellik olmaz.
Anlamı:Zorla bir şey elde edilemez…
Kayıtsız Üye
Yuvarlanan taş yosun tutmaz’dır. Anlamı ise işleyen demir pas tutmaz a benzerdi. – şu anda anlami pek aklımda değil, Üzgünüm – iyi gunler
Kayıtsız Üye
her büyük küçükten olmuştur
Güneş girmeyen eve doktor girer
Taşıma su ile değirmen dönmez anlami
Kayıtsız Üye
Kumbaranın içine para atarsanız 1ay sonra içinde çok para çıkar
Kayıtsız Üye
Ya! Baksanıza D harfindeki sonuncu atasözünde Allah’ın a’sını küçük yapmışlar çok günah oluyolarr bunu saklıyolarr bide Yazım kuralınız bile yok!
Kayıtsız Üye
Aşure yemeye giden kaşığını cebinde taşır
Demir tava geldi kömür bitti akıl başa geldi ömür bitti
Gözden önce kas gelir saçtan önce baş gelir davulun sesi uzaktan hoş gelir
layık olmayanı önemli işlerin başına getirirsen .. atasözü
Dil ile düğümlenen diş ile çözülemez
burada hiç işleyen demir ışıldar ve hiç çalışan kazanır atasözü yok.
Ağzında bakla ıskanmamak
Acındırsan arız olur acıktırsan hırsız olur
Ekmeğini kendi yiyen yükünü kendi taşır
Komşu köpeği komşuya ürümez
Yalancının mumu yatsıya kadar yanar
Aslan oturduğu koltuktan kalkmaz
Kayıtsız Üye
İşitirsem unuturum, görürüm, hatırlarım yaparsan öğrenirim;
Kayıtsız Üye
Atasözü araştırma yapıcam :BANA ARKADAŞİNİ SÖYLE SANA KİM OLDUĞUNU SÖYLEYEYİM
Kayıtsız Üye
yaş kesen baş keser
Ac kurt bilmem neye saldirir korkmazmis Allah’tandami korkmaz
Dunya bol olmus neye yarar pabuc dar olduktan sonra
Lafta peynir gemisi yürümez
Bir elin nesi iki elin sesi var.
Kayıtsız Üye
Eeeeeeee boşuna dememişler işten artmaz dişten artar güzel olmuş
Kayıtsız Üye
Bir kaç işi birarada yapmaya kalkan kişiler çoğunlukla yapmaya kalktığı işi bitiremezler
dijle
çok teşekür ederim ödevim tam bitmesede yarısı biti şükranlarımı sunarım damlaya damlaya göl olur demişler bunun anlamı nedir acaba tekrar çok teşekür ederim tekrar şükranlarımı sunarım
Kayıtsız Üye
Bu site çok iyiymiş işime çok yaradı herkese tavsiye ederim
Kayıtsız Üye
a’dan z’ye bütün atasözleri var teşekkür ederimmm
Kayıtsız Üye
yalancinin mumu yatsiya kadar yanar
Balı tatlı olanın sineği bağdattan gelir
Cambaz ipte balık dipde gezer
At binenin kılıç kuşananındır
Kayıtsız Üye
Akacak kan damarda durmaz
Arı kovanı oğulsuz olmaz, düğün dernek davulsuz olmaz
Asil at kendine kirbac vurdurmaz
Kayıtsız Üye
Başarı merdivenlerinden ne kadar yükseğe çıkarsanız aşağıdakileri o kadar küçük
Kayıtsız Üye
Fare delige sigamamis birde kuyruguna kabak bağlamış
Kayıtsız Üye
Aç tavuk kendini sarı anlarında sanır
Yolunda gitmeyince kişinin işi muhalebi yerken kırılır dişi
Tilkinin dönüp dolaşacağı yer kürkçü dükkanıdır
Kayıtsız Üye
Aranızda ki sevgi bağını koruyun çünkü sizin en büyük muhimmatiniz budur
Kayıtsız Üye
Söz bedene değil ruha etki eder.Ruh bu sözlerin etkilerinden kolay kolay kurtulamaz.acı vekötü sözler söyleyerek dostlarımızı yaralamaktan kaçınmalıyı
Kayıtsız Üye
Açın İmanı Olmaz.
Anlamı : Aç İnsan Yüksek Kıymetlere değer vermez.
Cümleyi Sen Kur.
Kayıtsız Üye
atasözünün anlamı şudur ki”arkadaş her zaman kara gün içinde belli olur ,yani kötü zamanda belli olur.””arkadaşınız ve ya dostunuz kötü günde yardım etmiyorsa kötü,ama kötü günde yardım ediyorsa iyidir her zaman size karşı
Kayıtsız Üye
Tanrı karıncayı yok etmek isteyince ona kanat takar
tası delen suyun kuvveti değil sürekliligidir
SERİHIRRİMİN
Abi çok teşekkür ederim bu kadar arasam bulamazdım çok ty
Kayıtsız Üye
Umduğunu elde edemeden geri gelmek
Kayıtsız Üye
Emanet ata binen tez iner
Kayıtsız Üye
Damlaya damlaya gol olur=kucuk seyler birikince buyuk seyler olur.
Kayıtsız Üye
Arkadaşlar. Buradaki. Acelecilik. ve hirs. cok. guzel. Herkese tavsiye ederim
Kayıtsız Üye
Nasıl çalgısız düğünün tadı olmazsa; kavgasız evin de tadı, tuzu, rengi olmaz..
Kayıtsız Üye
Kendi baba ocağında durmayan, el kucağında da durmaz…
Kayıtsız Üye
tembele “kapini ört” demisler “yel eser de örter” demis
Kayıtsız Üye
Eyer hayvana insandersen üzülür,insana hayvan dersen üzülür
Kayıtsız Üye
Eksik atasözleri var mesela:
Doğru çizmeyi giyene kadar yalan dünyayı dolaşırmış.
Sana vereyim bir öğüt : kendi ununu kendin öğüt
Kayıtsız Üye
harika oldu benim için ödeve yardımcı herkeze tavsiye ederim valla teşekkürler çok yardımcı oldunuz saolun mumsema kişisi ve ya kişileri tekrardan çok saolun ve ya saol. bana ve bu siteye giren herkez bence artık kendilerini çok mutlu ve huzurlu hissetendir. nede olsa,acıklı başta akıl olmaz demiş atalarımız
Kayıtsız Üye
Gelin ata binmiş ya nasip demiş
Cahil adam meyvesiz ağaca benzer
Can boğazdan gelir
Kayıtsız Üye
ben her zaman atasözlerine saygı duyuyorum ve atasözlerine saygım sonsuzdur
Kayıtsız Üye
Kitapsız büyüyen çocuk susuz yetişen ağaca benzer
Kayıtsız Üye
Aç kurt kendi yavrusunu yer
Para parayı çeker
Ağrısız baş mezarda olur
It ürür kervan yürür
Komşunun tavuğu kaz görünür
Kayıtsız Üye
Bir kişinin geçtiği yada yaptığı şeylerin beli olması yani yalan gibi bir davranış eki
Kayıtsız Üye
Yani çalgı düğün için olmazsa olmazsa kavga da ev için olmazsa olmazdır.Nasıl çalgısız düğün anlamsız oluyorsa kavgasiz ev de anlamsız olur
OMG
2018 den selamlar ve bu arada çok güzel olmuş elinize sağlık
Nbr
Alçak yerde tepecik kendini dağ sanır
Kayıtsız Üye
Dünyada her zaman bilgili den daha bilgili becerikli den daha becerikli insan bulmak mümkündür
Kayıtsız Üye
Eğer ile meğer evlenmişler çocukları keşke olmuş atasözü niye yok
Kayıtsız Üye
Ak akçe kara gün içindir
Damlaya damlaya göl olur
Sakla samanı gelir zamanı
Balta girmedik orman olmaz
Nisa Şahin
Bu çok iyi bir uygulama. MÜTHİŞ BİR UYGULAMA gerçekten
Kayıtsız Üye
bir ailede hiç kavga olunmazsa yanlışlar düzeltilemez
bütün atasözleri, tüm atasözleri , atasözü ve anlamı