Alay Etmenin Hükmü Nedir?

İstihza, alay etmek; gülmek maksadıyla bir kimseyi küçük düşürmek ve onun bir ayıbına dikkat çekmektir. Bu, sözle yapılabildiği gibi fiil, işaret ve taklit etmek şeklinde de yapılabilir. İstihza etmek de, alay edilene gülmek de haramdır.

Nitekim allah-u Zülcelâl, ayeti kerimede şöyle buyurmuştur; Ey iman edenler! Bir topluluk diğer bir toplulukla alay etmesin. Belki de onlar, kendilerinden daha iyidirler. Kadınlar da kadınları alaya almasınlar. Belki onlar kendilerinden daha iyidirler. Kendi kendinizi ayıplamayın, birbirinizi kötü lakaplarla çağırmayın. İmandan sora fâsıklık ne kötü bir isimdir! Kim de tövbe etmezse işte bu kimseler zalimlerdir. (Hucurat; 11)

Abdullah İbn-i Abbas (radiyAllahu anhu), Kuranı Kerim’deki; Vay bizim halimize! Bu kitap ne küçük, ne büyük hiçbir günahı bırakmamış, hepsini kaydetmiştir. (Kehf; 49) ayetini tefsir ederken şöyle demiştir; Burada sözü edilen küçük bir günah, bir Müslümanla alay edilirken tebessüm etmek, büyük günah ise buna gülmektir.

Anlatıldığına göre, birisi, Hz. Peygamber (sallAllahu aleyhi vesellem)’in yanında bir başkasının taklidini yaptı. Hz. Peygamber (sallAllahu aleyhi vesellem) bundan rahatsız oldu ve: Allah’a yemin ederim, bütün dünya bana verilse, bir kimseyi küçültücü mahiyette taklit etmek istemem buyurdu. (Ebu Davud, Tirmizi)

Bilindiği gibi insanların yaratılışıyla alay etmek, aslında allah-u Zülcelal’in kudret ve hikmetiyle alay etmektir. Çünkü bu şekilde yaratmayı O uygun bulmuş ve insanları bu şekilde kendisi yaratmıştır. Bu sebeple, bir adam, küçültücü ve alaycı bir bakışla bir zencinin yüzüne bakınca, zenci; insanı düşündüren şu cümleleri söylemiştir; Ne o? Boyayı mı beğenmedin, yoksa boyacıyı mı beğenmedin?