Ledün İlmi Ne Demektir?

Ledün İlmi Ne Demektir?

Fetva Meclisi
LEDÜN İLMİ NEDİR?
Ledün, zaman ve mekân zarfıdır, "…de,..da, yanında, nezdinde, zamanda" anlamına gelir. Tasavvufta Allah’tan vasıtasız gelen bilgi, ilhamı ifade etmektedir. Bir âyette şöyle buyrulmaktadır: "Ve orada kendisine katımızdan üstün bir bağışta bulunarak (özel) bir bilgiyle (ilm-i ledün) donattığımız kullarımızdan birine rastladılar" (Kehf, 18/65). Mutasavvıflar bütün ilimlerin Allah katından geldiğine inanırlar. Ancak, zâhiri ilimler melek ve Peygamber aracılığı ile gelirken, ilham doğrudan aracısız olarak Hak’tan gelir. Bu sebeple ilhama da ledün ilmi denilmiştir. İlm-i ledün, çalışmakla öğrenilmez, tamamen ilâhi bir mevhibedir. (M.C.)

Cevap: Ledün İlmi Ne Demektir?

Fetva Meclisi
İlmi Ledün ilmi hakkında

Ehl-i tasavvuf, duyu, akıl ve tecrübe dışında, bir de ilm-i ledün kabul ederler. İlm-i ledün, vehbî bir ilimdir. Hz. Hızır’ın ilminden bahseden ayetteki "Ledün” kelimesinden hareketle, bu isim verilmiştir. Böyle bir bilgi, özel bir bilgidir. Bu bilgi, olayların iç yüzüne vukufiyeti sağlar. Bir çeşit gayb bilgisi, sırlar bilgisidir.
Mutasavvıflar dinî ilimleri biri zahir, diğeri bâtın olmak üzere ikiye ayırır; hadis, fıkıh ve kelâm gibi ilimlere zahir ilimleri, tasavvufa da bâtın ümi adını verirler. Zahirî ilimlerle meşgul olanlara zahir ulemâsı, rüsum ulemâsı ve ehl-i zahir, kendilerine de bâtın ulemâsı ve ehl-i bâtın derler.
Mutasavvıflara göre naslardaki gizli mânaları, ibadetlerin manevî ve ahlâkî özünü, varlık ve olayların arkasındaki sırlan açıklığa kavuşturan bâtın ilmi gizlidir ve onu halka açıklamak caiz değildir. Çünkü halk bu yüksek ilmi ve ondaki ince mânaları ya anlayamaz veya yanlış anlar. Bu yüzden bâtın ilmi ancak zeki, yetenekli, istekli ve kalp gözü açık kimselere öğretilir. Bâtın ilmini işaretle değil sözle anlatan İlk süfî Zünnûn el-Mısrî’dir (ö. 245/859). Fakat o bu ilmi sadece kendisine inananlara anlatmaktaydı. Cüneyd-i Bağdadî bu ilmi mahzenlerde ve kapalı kapılar ardında öğretiyordu. Tasavvuf tarihinde bâtın ilminden kürsülerde açıkça bahseden ilk sûfînin Şiblî olduğu söylenir.(1) Bununla beraber bâtın ilmi geniş ölçüde her zaman gizli öğretilmiş, bu anlayış tarikatlarda da devam ettirilmiştir.
Mutasavvıflara göre bâtın ilmi İslâm’dan ayrı ve onun dışında bir ilim değildir. Bu ilim esasen nasların derîn ve ince mânalarından ibaret olup Hz. Peygamber tarafından bazı sahâbîlere öğretilmiştir. Nitekim onun. sırdaşı (sâhibü sırri’n-nebî) Huzeyfe b. Yemân’a bazı sırlar tevdi ettiği, ayrıca Ebû Hüreyre’nin, "Hz. Peygamber’den iki ilim öğrendim; birini yaydım, öbürünü saklı tuttum, onu da yaysaydım başımı keserlerdi" dediği rivayet edilir(2). Hz. Peygamber’in dinde fakih olması için dua ettiği İbn Abbas’ın ilminin de bâtın ilmi olduğu söylenir.
Cüneyd-i Bağdadî, Hz. Musa’nın Hızır’dan öğrendiği "ledün ilmi"(3) ile Hz. Ali’nin (ra) bildiği bâtın ilminin aynı şey olduğunu söyler. Serrâc’a göre Kur’an’ın, hadisin ve İslâm’ın da zahir ve bâtını vardır. Geniş anlamıyla şeriat ilmi bu ikisini de ihtiva eder.
Gazzâli namaz, oruç, zekât, hac ve Kur’an tilâveti gibi bütün ibadetlerin bir zahirî, bir de bâtınî yönü bulunduğunu ifade ederek zahirî amel-bâtınî amel, zahirî hüküm -bâtınî hüküm, zahirî edep-bâtınî edep, zahirî temizlik-bâtınî temizlik gibi ikili ayırımlar yapar. Meselâ ona göre rükû’un zahirî mânası eğilmek, bâtınî mânası saygı göstermektir. Zahirî mâna beden, bâtınî mâna ruh gibi olduğundan bâtınî yönü gerçekleşmeyen ibadetler cansız sayılır.
Kelâmcılar bilgi kaynağı olarak akıl ve beş duyu ile haber-i sâdık içinde düşündükleri peygamberlere gelen vahiy ve ilhamı kabul ederler. Gazzâlî, Râzî, Âmidî gibi müteahhir devir kelâmciları mutasavvıfların keşf, ilham, bâtın ilmi gibi deyimlerle ifade ettikleri bilgileri de bilgi kaynağı olarak kabul etmekle birlikte, bu tür sübjektif bilgileri vehim ve kuruntulardan ayırabilmek için bunların Kitap ve Sünnete uygunluğunu esas almışlardır. Kelâmcıların bu görüşü aslında süfîlerin, "zahire aykırı düşen her şey bâtıldır" ilkesinin değişik bir şekilde ifade edilmesinden başka bir şey değildir. Teftâzâninin, "İlhamla ilim hâsıl olursa da bu ilim herkes için bir delil teşkil etmez" sözü bu konuda kelâmcıların ortak görüşlerinin özeti sayılabilir.(4)
Şu nokta da unutulmamalıdır ki; insan kalbi, Rahmanî ilhamlara alıcı olduğu gibi, şeytanî vesveselere de açıktır. İkisini birbirinden ayırt edemeyen aldanır ve aldatır. "Keşfiyat te’vîle, rüyalar tabire muhtaçtır” (5) esasını bilmeyen, bu vâdide çok yanılır. Kur’an hakikatlerine ters düşen rüyalar ve ilhamlarla amel edilmez, bu tür keşifler mutlaka tevil edilmelidir.
1- Câmî, s. 33
2- Buhârî, "ilim", 42
3- el-Kehf 18/65
4- DİA, Batın İlmi Md.
5- Nursî, Kastamonu lahikası, s. 249

Selam ve dua ile…
Sorularla İslamiyet

Cevap: Ledün İlmi Ne Demektir?

Muhammed
ledün nedir kısaca sözlük anlamı

ledün ilmi nedir kısaca sözlük anlamı hakkında sözlük